Dan Lee
10-27-2010, 09:04 PM
“Ta còn thấy bóng kẻ thơ ngây,”
Rẽ lau vạch suối tới am mây,
Nắng trần chan chát, lòng trần héo,
Mịt mù dặm cát, một chòm cây.”
(dẫn từ thơ Lưu Trọng Lư)
Lc 19: 1-10
Chòm cây hôm nay, đâu nào thấy dáng vẻ thơ ngây. Lòng trần héo. Lại đã chứng kiến cảnh anh trưởng ban thu thuế vốn rất giàu. Anh giàu mà không sang. Bởi nếu đã cao sang, anh sẽ không màng của cải, quyết để lại mà theo Chúa. Và, thánh sử nay kể về anh Dakêu giàu, ở trình thuật.
Trình thuật, thánh Luca nay mô tả cảnh trí trong đó người đọc thấy Chúa đi vào thành phố cổ Giêrikhô, rồi dừng bước. Nhiều lần, ta cũng thấy Ngài vẫn đi và đi mãi, không dừng bước. Ngài chỉ dừng, để thực hiện công trình Cha giao, rồi đi tiếp. Và hôm nay, Ngài dừng chân đề nghị với dân con nhà Đạo một bài học về giàu sang không sợ tai tiếng, để tiếp Chúa.
Nhân vật giàu sang mà thánh Luca nay trích dẫn, là vị trưởng nhóm thu thuế ở trong vùng. Anh rất giàu, nhưng lại bị người đời ghét bỏ. Duy mỗi Chúa đã không ngại ghé thăm anh dù có người xầm xì cho rằng nhà của anh không xứng để Ngài dừng ghé lại. Bất chấp dư luận dị nghị. Ngài vẫn đến . Đến, để tỏ bày tình thương yêu, với mọi người. Hầu cứu vớt.
Trình thuật kể rất nhiều về động thái của anh Dakêu người nhỏ thó, chìm khuất giữa đám đông. Cố gắng lắm, anh cũng chẳng tài nào tìm thấy Chúa. Thế nên, dù có vai vế trong xã hội, anh vẫn chẳng ngại xử sự như người tầm thường. Cũng trèo leo cây cao, nhìn cho dễ. Leo như thế, anh không còn bị đám đông che khuất mắt, hầu thực hiện ước vọng mình vẫn có. Leo lên cao để tìm Chúa, là tư thế của người giàu/quyền thế, ở xã hội.
Kể về anh, thánh Luca còn muốn kể, rằng: thông thường, ta không thể gặp Chúa khi cứ để quá nhiều thứ vây quanh làm khuất mắt. Nên, không thể nhìn thấy Sự Thật và Công Chính, đang xuất hiện trước mắt, bằng xương bằng thịt. Muốn nhìn thấy Đức Chúa của Sự Thật, người người phải xa rời đám đông. Chốn ồn ào. Bận rộn. Phải rời xa nguy cơ khiến người khác nhận ra mình. Xa và rời, những nguy cơ làm biến chất phẩm cách, của chính mình.
Rời xa và lên cao như thế, ta mới hiểu được mức độ ngạc nhiên của Dakêu trọc phú khi được Chúa đoái hoài, nhìn lên cây mà ới gọi. Ngài không chỉ gọi mà còn ngỏ ý: “Xuống mau đi! Vì hôm nay, Tôi sẽ lưu lại, ở nhà anh.” (Lc 19: 5). Đây là lời tuyệt diệu, anh chưa từng nghe biết.
Cũng hệt như thế, ở Tiệc Thánh ta tham dự, Chúa vẫn nói với mọi người, cũng như thế. Ngài kêu mời, cùng một kiểu, gửi đến tất cả mọi người, ngỏ ý rằng Ngài sẽ đi vào cuộc đời, của mỗi người. Như sách Khải Huyền, có đoạn viết: “Này, Ta đã đứng bên cửa và Ta gõ! Ai nghe tiếng Ta và mở cửa, thì Ta sẽ đi vào với nó.” (Kh 3: 20)
Vấn đề là: người nghe sẽ ứng đáp thế nào, khi gặp Ngài?
Với Dakêu, thì anh chẳng ngại ngần. Anh vẫn cố trèo và leo. Rất cao. Để “nhìn” Chúa cho thật rõ. Rồi khi Chúa gọi anh và lưu lại nhà của anh dù đám đông người dưng khách lạ, thêm phẫn uất và ngỡ ngàng, xầm xì rằng: “Nhà người tội lỗi, mà Ông ấy cũng ghé trọ.” (Lc 19: 7). Họ nói thế, vì vẫn không nhận ra được ý của Ngài. Ngài đâu thấy cần thiết phải đến nhà người lành mạnh, để lưu lại. Như Tin Mừng thánh Máccô đà dẫn chứng: “Có cần đến lương y, hẳn không phải là người lành mạnh, mà kẻ đau ốm! Ta không đến kêu gọi những người công chính, mà là những kẻ tội lỗi” (Mc 2: 17)
Ở đây nữa, nhận xét của đám người đứng ở ngoài, giống như động thái của kẻ cuồng tín. Giả hình. Vẫn tự coi mình có vai vế, rất bề thế, hơn hẳn mọi người khác. Vai vế, về tinh thần. Và, đạo lý. Nói cho cùng, nhiều người trong chúng ta cũng là kẻ mắc phạm lỗi này hay lỗi khác. Ở nhiều lúc.
Phân nửa tài sản của tôi, tôi cho người nghèo. Và nếu tôi đã chiếm đoạt của ai, cái gì, tôi xin đền lại gấp bốn.” Điều này đã chứng tỏ: sau khi gặp gỡ Chúa, anh giàu Dakêu đã biết hối. Đã, thực sự hồi hướng, quay về. Hồi hướng và quay về, không còn tham ô/những lạm quyền thế, bằng nhiều cách. Kể từ nay, anh quyết sẻ san những gì mình có, cho kẻ khó. Quyết đền bù những gì mình chiếm đoạt của ai khác.
So với anh giàu khác từng chu toàn điều răn và giới luật, lại được Chúa dạy: “Hãy đi mà bán hết của cải anh có, rồi theo tôi.” (Mt 19: 23). Nghe dạy thế, người giàu kia tiu nghỉu bỏ đi, mặt rầu rĩ. Còn anh giàu Dakêu, trước mắt của quần chúng, là tay tội lỗi đầy mình, vẫn đón nhận “ơn cứu độ” Chúa ban không chỉ cho anh, mà cả nhà, vì anh có quyết tâm chia sẻ tài sản mình có, cho người cùng khổ. Xem thế thì, chỉ bằng vào quyết tâm xử sự thật đúng cách, anh Dakêu đã trở thành người của Chúa. Người, có đủ đặc tính cần thiết để theo Chúa. Đức tính, của người biết sẻ san. Đồng sàng. Hồi hướng trở về sống với lệnh truyền của Đức Chúa.
Đọc Tin Mừng hôm nay theo cung cách của thánh sử Luca, người người sẽ nhận ra rằng: anh giàu Dakêu quyết định sẻ san tài sản của mình, là quyết định trong hiện tại. Anh dùng động từ ở thì hiện tại, và chủ từ ngôi thứ nhất số ít “Tôi cho”, tức “tôi” đang sẻ san. Ban phát. Còn, về những “chiếm đoạt” tài sản người khác, trong quá khứ, anh dùng động từ “đã lấy” của ai, thì “xin đền” cũng trong hiện tại, chứ không phải “sẽ đền”, trong tương lai.
Nói cách khác, là tay “giàu bẩn” rất đáng tội, anh vẫn là người tốt, rất tội nghiệp. Và, Đức Chúa nhìn ra điểm “rất tội nghiệp” nơi anh, nên Ngài đề nghị ghé lại nhà anh. Xem thế thì, khi phẩm bình việc làm của Chúa, đám đông quần chúng vẫn chăm chăm nhìn vào chức phận/nghề nghiệp của những người “rất đáng tội”, rồi đánh giá họ là ác thần/sự dữ. Những là: tham ô. Nhũng lạm. Vẫn coi anh như người bỉ ổi. Đáng bỏ rơi. Không nên đến gần. Đánh giá tính chất lành thánh của người nào khác theo dáng vẻ bề ngoài, hoặc danh chức, là thói quen của nhiều người trong chúng ta ở xã hội hôm nay. Cả trong và ngoài nhà Đạo.
Với Chúa, thì khác. Đánh giá con người, Ngài không chú trọng đến dáng vẻ bên ngoài hay chức phận của một ai. Nhưng, bằng vào tiềm lực của người đó, bên trong con người họ. Với tay thu thuế khác ở Tin Mừng, khi anh nguyện cầu cùng lúc với giới cao sang quyền quý, rất Biệt phái. Thái độc của tay thu thuế này khác hẳn động thái cao ngạo của vị Biệt Phái, rất hống hách. Và, Chúa luôn đề cao những ai biết sẻ san của cải mình có, cho người nghèo khó. Tức, Chúa chỉ nhìn và đánh giá từng cá thể độc nhất, chứ không “vơ đũa cả nắm’ hoặc chủ quan ôm đồm, hết mọi người. Nếu biết tự kiểm, hẳn người người cũng sẽ thấy mình từng ôm đồm nhận xét theo sắc thái tôn giáo, chủng tộc, cộng đoàn, rất chung chung. Mà quên mất thực chất nội tâm, mỗi cá thể.
Dù gì đi nữa, lời cuối Chúa nói ở trình thuật nay vẫn là: “Hôm nay, ơn cứu độ đã đến với nhà này. Bởi, người này cũng là con cháu tổ phụ Abraham.” (Lc 19: 10) Quả là, cụm từ “con cháu tổ phụ Abraham” xưa nay vốn là danh xưng để chỉ những người Do thái tốt. Hạnh Đạo. Danh xưng này, đôi lúc áp dụng cho cả dân con Đạo Chúa, thời tiên khởi. Dấu chỉ sự việc này, là ở chỗ: anh “giàu bẩn” Dakêu đã đon đả dón rước Chúa, vào nhà. Đây vẫn là điều Chúa hằng kêu mời mọi người, trong cuộc sống. Mỗi ngày.
Bài học thánh sử nêu hôm nay, đã lôi cuốn người đọc đến với quyết tâm: không nhìn người khác theo cung cách rập khuôn. Thành kiến và gộp chung. Bởi, dầu sao thì mỗi người và mọi người vẫn là nhân vị độc đáo, duy nhất. Bắt chước anh Dakêu trong đời mình, nhiều lúc ta cũng nên rời đám đông để đến gần nhìn vào những người đang sống quanh ta. Nhìn, như bài đọc 1 nhận xét: “Chúa xót thương mọi người. Vì Ngài làm được hết mọi sự. Ngài nhắm mắt làm ngơ, không nhìn vào lỗi tội của ai hết. Để họ còn ăn năn hối lỗi. Ví thử Ngài ghét bỏ loài nào, Ngài đã chẳng dựng nên họ.” (Kn 11: 22)
Nhìn người xung quanh, để rồi sẽ cùng với Phaolô thánh nhân, kêu mời mọi người đi vào nguyện cầu. Nguyện và cầu, để Chúa thân hành đến với ta, trong cuộc sống. Như Ngài đã đến với cả anh “giàu bẩn” Dakêu cũng rất tội: “Lúc nào chúng tôi cũng cầu nguyện cho anh em. Xin Thiên Chúa làm cho anh em được xứng đáng với ơn gọi. Và, xin người dùng quyền năng mà hoàn thành mọi thiện chí của anh em và mọi công việc anh em làm vì niềm tin.” (2 Th 1: 11)
Cứ nguyện cầu như thế, ta lại sẽ vang lên câu ca, để cùng hát. Hát rằng:
“Anh chúc cho em đời yên vui đắm say
Anh chúc cho em dù lòng nghe đắng cay
Một ngày nào đó dẫu tình ta đã lỡ
Một ngày nào đó ta vẫn yêu mãi người thôi...
(Ngô Thụy Miên – Bài Tình Ca Cho Em)
Hãy cứ nguyện và cứ chúc. Cho em. Cho anh. Một lời cầu, để một đời sẽ mãi yêu người. Yêu đời. Mà thôi.
Lm Phan Đỗ Thục Linh
Rẽ lau vạch suối tới am mây,
Nắng trần chan chát, lòng trần héo,
Mịt mù dặm cát, một chòm cây.”
(dẫn từ thơ Lưu Trọng Lư)
Lc 19: 1-10
Chòm cây hôm nay, đâu nào thấy dáng vẻ thơ ngây. Lòng trần héo. Lại đã chứng kiến cảnh anh trưởng ban thu thuế vốn rất giàu. Anh giàu mà không sang. Bởi nếu đã cao sang, anh sẽ không màng của cải, quyết để lại mà theo Chúa. Và, thánh sử nay kể về anh Dakêu giàu, ở trình thuật.
Trình thuật, thánh Luca nay mô tả cảnh trí trong đó người đọc thấy Chúa đi vào thành phố cổ Giêrikhô, rồi dừng bước. Nhiều lần, ta cũng thấy Ngài vẫn đi và đi mãi, không dừng bước. Ngài chỉ dừng, để thực hiện công trình Cha giao, rồi đi tiếp. Và hôm nay, Ngài dừng chân đề nghị với dân con nhà Đạo một bài học về giàu sang không sợ tai tiếng, để tiếp Chúa.
Nhân vật giàu sang mà thánh Luca nay trích dẫn, là vị trưởng nhóm thu thuế ở trong vùng. Anh rất giàu, nhưng lại bị người đời ghét bỏ. Duy mỗi Chúa đã không ngại ghé thăm anh dù có người xầm xì cho rằng nhà của anh không xứng để Ngài dừng ghé lại. Bất chấp dư luận dị nghị. Ngài vẫn đến . Đến, để tỏ bày tình thương yêu, với mọi người. Hầu cứu vớt.
Trình thuật kể rất nhiều về động thái của anh Dakêu người nhỏ thó, chìm khuất giữa đám đông. Cố gắng lắm, anh cũng chẳng tài nào tìm thấy Chúa. Thế nên, dù có vai vế trong xã hội, anh vẫn chẳng ngại xử sự như người tầm thường. Cũng trèo leo cây cao, nhìn cho dễ. Leo như thế, anh không còn bị đám đông che khuất mắt, hầu thực hiện ước vọng mình vẫn có. Leo lên cao để tìm Chúa, là tư thế của người giàu/quyền thế, ở xã hội.
Kể về anh, thánh Luca còn muốn kể, rằng: thông thường, ta không thể gặp Chúa khi cứ để quá nhiều thứ vây quanh làm khuất mắt. Nên, không thể nhìn thấy Sự Thật và Công Chính, đang xuất hiện trước mắt, bằng xương bằng thịt. Muốn nhìn thấy Đức Chúa của Sự Thật, người người phải xa rời đám đông. Chốn ồn ào. Bận rộn. Phải rời xa nguy cơ khiến người khác nhận ra mình. Xa và rời, những nguy cơ làm biến chất phẩm cách, của chính mình.
Rời xa và lên cao như thế, ta mới hiểu được mức độ ngạc nhiên của Dakêu trọc phú khi được Chúa đoái hoài, nhìn lên cây mà ới gọi. Ngài không chỉ gọi mà còn ngỏ ý: “Xuống mau đi! Vì hôm nay, Tôi sẽ lưu lại, ở nhà anh.” (Lc 19: 5). Đây là lời tuyệt diệu, anh chưa từng nghe biết.
Cũng hệt như thế, ở Tiệc Thánh ta tham dự, Chúa vẫn nói với mọi người, cũng như thế. Ngài kêu mời, cùng một kiểu, gửi đến tất cả mọi người, ngỏ ý rằng Ngài sẽ đi vào cuộc đời, của mỗi người. Như sách Khải Huyền, có đoạn viết: “Này, Ta đã đứng bên cửa và Ta gõ! Ai nghe tiếng Ta và mở cửa, thì Ta sẽ đi vào với nó.” (Kh 3: 20)
Vấn đề là: người nghe sẽ ứng đáp thế nào, khi gặp Ngài?
Với Dakêu, thì anh chẳng ngại ngần. Anh vẫn cố trèo và leo. Rất cao. Để “nhìn” Chúa cho thật rõ. Rồi khi Chúa gọi anh và lưu lại nhà của anh dù đám đông người dưng khách lạ, thêm phẫn uất và ngỡ ngàng, xầm xì rằng: “Nhà người tội lỗi, mà Ông ấy cũng ghé trọ.” (Lc 19: 7). Họ nói thế, vì vẫn không nhận ra được ý của Ngài. Ngài đâu thấy cần thiết phải đến nhà người lành mạnh, để lưu lại. Như Tin Mừng thánh Máccô đà dẫn chứng: “Có cần đến lương y, hẳn không phải là người lành mạnh, mà kẻ đau ốm! Ta không đến kêu gọi những người công chính, mà là những kẻ tội lỗi” (Mc 2: 17)
Ở đây nữa, nhận xét của đám người đứng ở ngoài, giống như động thái của kẻ cuồng tín. Giả hình. Vẫn tự coi mình có vai vế, rất bề thế, hơn hẳn mọi người khác. Vai vế, về tinh thần. Và, đạo lý. Nói cho cùng, nhiều người trong chúng ta cũng là kẻ mắc phạm lỗi này hay lỗi khác. Ở nhiều lúc.
Phân nửa tài sản của tôi, tôi cho người nghèo. Và nếu tôi đã chiếm đoạt của ai, cái gì, tôi xin đền lại gấp bốn.” Điều này đã chứng tỏ: sau khi gặp gỡ Chúa, anh giàu Dakêu đã biết hối. Đã, thực sự hồi hướng, quay về. Hồi hướng và quay về, không còn tham ô/những lạm quyền thế, bằng nhiều cách. Kể từ nay, anh quyết sẻ san những gì mình có, cho kẻ khó. Quyết đền bù những gì mình chiếm đoạt của ai khác.
So với anh giàu khác từng chu toàn điều răn và giới luật, lại được Chúa dạy: “Hãy đi mà bán hết của cải anh có, rồi theo tôi.” (Mt 19: 23). Nghe dạy thế, người giàu kia tiu nghỉu bỏ đi, mặt rầu rĩ. Còn anh giàu Dakêu, trước mắt của quần chúng, là tay tội lỗi đầy mình, vẫn đón nhận “ơn cứu độ” Chúa ban không chỉ cho anh, mà cả nhà, vì anh có quyết tâm chia sẻ tài sản mình có, cho người cùng khổ. Xem thế thì, chỉ bằng vào quyết tâm xử sự thật đúng cách, anh Dakêu đã trở thành người của Chúa. Người, có đủ đặc tính cần thiết để theo Chúa. Đức tính, của người biết sẻ san. Đồng sàng. Hồi hướng trở về sống với lệnh truyền của Đức Chúa.
Đọc Tin Mừng hôm nay theo cung cách của thánh sử Luca, người người sẽ nhận ra rằng: anh giàu Dakêu quyết định sẻ san tài sản của mình, là quyết định trong hiện tại. Anh dùng động từ ở thì hiện tại, và chủ từ ngôi thứ nhất số ít “Tôi cho”, tức “tôi” đang sẻ san. Ban phát. Còn, về những “chiếm đoạt” tài sản người khác, trong quá khứ, anh dùng động từ “đã lấy” của ai, thì “xin đền” cũng trong hiện tại, chứ không phải “sẽ đền”, trong tương lai.
Nói cách khác, là tay “giàu bẩn” rất đáng tội, anh vẫn là người tốt, rất tội nghiệp. Và, Đức Chúa nhìn ra điểm “rất tội nghiệp” nơi anh, nên Ngài đề nghị ghé lại nhà anh. Xem thế thì, khi phẩm bình việc làm của Chúa, đám đông quần chúng vẫn chăm chăm nhìn vào chức phận/nghề nghiệp của những người “rất đáng tội”, rồi đánh giá họ là ác thần/sự dữ. Những là: tham ô. Nhũng lạm. Vẫn coi anh như người bỉ ổi. Đáng bỏ rơi. Không nên đến gần. Đánh giá tính chất lành thánh của người nào khác theo dáng vẻ bề ngoài, hoặc danh chức, là thói quen của nhiều người trong chúng ta ở xã hội hôm nay. Cả trong và ngoài nhà Đạo.
Với Chúa, thì khác. Đánh giá con người, Ngài không chú trọng đến dáng vẻ bên ngoài hay chức phận của một ai. Nhưng, bằng vào tiềm lực của người đó, bên trong con người họ. Với tay thu thuế khác ở Tin Mừng, khi anh nguyện cầu cùng lúc với giới cao sang quyền quý, rất Biệt phái. Thái độc của tay thu thuế này khác hẳn động thái cao ngạo của vị Biệt Phái, rất hống hách. Và, Chúa luôn đề cao những ai biết sẻ san của cải mình có, cho người nghèo khó. Tức, Chúa chỉ nhìn và đánh giá từng cá thể độc nhất, chứ không “vơ đũa cả nắm’ hoặc chủ quan ôm đồm, hết mọi người. Nếu biết tự kiểm, hẳn người người cũng sẽ thấy mình từng ôm đồm nhận xét theo sắc thái tôn giáo, chủng tộc, cộng đoàn, rất chung chung. Mà quên mất thực chất nội tâm, mỗi cá thể.
Dù gì đi nữa, lời cuối Chúa nói ở trình thuật nay vẫn là: “Hôm nay, ơn cứu độ đã đến với nhà này. Bởi, người này cũng là con cháu tổ phụ Abraham.” (Lc 19: 10) Quả là, cụm từ “con cháu tổ phụ Abraham” xưa nay vốn là danh xưng để chỉ những người Do thái tốt. Hạnh Đạo. Danh xưng này, đôi lúc áp dụng cho cả dân con Đạo Chúa, thời tiên khởi. Dấu chỉ sự việc này, là ở chỗ: anh “giàu bẩn” Dakêu đã đon đả dón rước Chúa, vào nhà. Đây vẫn là điều Chúa hằng kêu mời mọi người, trong cuộc sống. Mỗi ngày.
Bài học thánh sử nêu hôm nay, đã lôi cuốn người đọc đến với quyết tâm: không nhìn người khác theo cung cách rập khuôn. Thành kiến và gộp chung. Bởi, dầu sao thì mỗi người và mọi người vẫn là nhân vị độc đáo, duy nhất. Bắt chước anh Dakêu trong đời mình, nhiều lúc ta cũng nên rời đám đông để đến gần nhìn vào những người đang sống quanh ta. Nhìn, như bài đọc 1 nhận xét: “Chúa xót thương mọi người. Vì Ngài làm được hết mọi sự. Ngài nhắm mắt làm ngơ, không nhìn vào lỗi tội của ai hết. Để họ còn ăn năn hối lỗi. Ví thử Ngài ghét bỏ loài nào, Ngài đã chẳng dựng nên họ.” (Kn 11: 22)
Nhìn người xung quanh, để rồi sẽ cùng với Phaolô thánh nhân, kêu mời mọi người đi vào nguyện cầu. Nguyện và cầu, để Chúa thân hành đến với ta, trong cuộc sống. Như Ngài đã đến với cả anh “giàu bẩn” Dakêu cũng rất tội: “Lúc nào chúng tôi cũng cầu nguyện cho anh em. Xin Thiên Chúa làm cho anh em được xứng đáng với ơn gọi. Và, xin người dùng quyền năng mà hoàn thành mọi thiện chí của anh em và mọi công việc anh em làm vì niềm tin.” (2 Th 1: 11)
Cứ nguyện cầu như thế, ta lại sẽ vang lên câu ca, để cùng hát. Hát rằng:
“Anh chúc cho em đời yên vui đắm say
Anh chúc cho em dù lòng nghe đắng cay
Một ngày nào đó dẫu tình ta đã lỡ
Một ngày nào đó ta vẫn yêu mãi người thôi...
(Ngô Thụy Miên – Bài Tình Ca Cho Em)
Hãy cứ nguyện và cứ chúc. Cho em. Cho anh. Một lời cầu, để một đời sẽ mãi yêu người. Yêu đời. Mà thôi.
Lm Phan Đỗ Thục Linh