Ăn ‘cơm bao no’ ở Sài Gòn

Bài và ảnh: Văn Lang/Người Việt

Trong sinh hoạt mua bán của người Sài Gòn nói riêng và miền Nam nói chung, miền đất của khoáng đạt, tự do và tình người, thì chuyện bao ăn là... chuyện nhỏ.
Một số nhà vườn ở miền Tây hoặc nhà vườn miệt Lái Thiêu có kiểu bán trái vườn nhà lạ đời đó là... “bao bụng.” Nghĩa là, với một số tiền thỏa thuận giữa người ăn và chủ vườn, khách có thể vô vườn ăn thoải mái, ăn tới chán chê, lê lết, bò càng đi hết nổi thì cũng chỉ lấy đủ số tiền đã thỏa thuận ban đầu. Có điều, khách ăn kiểu “bao bụng” chỉ được ăn thoải mái ở trong vườn và tuyệt đối không được đem ra hay đem về bất cứ trái nào.

http://www.nguoi-viet.com/absolutenm...omBaoNo1aa.jpg

Quầy thức ăn của một quán “cơm bao no” ở Sài Gòn.

Trên đường phố của các đô thị miền Nam ngày nay vẫn còn những xe hàng rong bán trái cây, chủ yếu là Sầu Riêng, treo tấm bảng nhỏ trên xe “bao ăn.”
Bao ăn ở đây khác hoàn toàn với bao bụng đã nói ở trên, không có vụ ăn thoải mái đã đời ông địa, mà bao ăn chỉ có nghĩa là bao “ăn ngon,” tức là đảm bảo Sầu Riêng ăn ngon mới trả tiền, không ngon không lấy tiền.
Thông thường là nếu trái sầu riêng bị sượng hoặc không có cơm thì sẽ được đổi cho trái khác đảm bảo ngon. Ðây cũng là một tính cách hay của người miền Nam, đã nói là làm chứ không chơi cuội. Ðiều này thật khác với phe quốc doanh thời bao cấp, luôn treo trong cửa hàng của họ tấm biển “Hàng mua rồi miễn trả lại!”
Sang tới thời khủng hoảng kinh tế, mới gần hai năm trở lại đây, dân nghèo Việt Nam cũng chới với, nhất là khi giá vàng bỗng vọt lên như tên lửa và những tin đồn thất thiệt lan nhanh...
Dân nghèo Sài Gòn không có tiền để mua vàng trữ, nhưng bằng kinh nghiệm họ biết là khi giá vàng tăng vọt thì giá thực phẩm sẽ ầm ầm lao theo, viễn cảnh về cái đói đã hiện ra thật hãi hùng. Nhưng thật lạ, trong bối cảnh đó Sài Gòn bất ngờ xuất hiện một số quán cơm bình dân treo tấm biển “cơm bao no,” với giá chỉ có mười ngàn đồng Việt Nam. Ðặc biệt loại quán này ra đời ở những khu người nghèo, làm yên lòng những người lao động với cuộc sống bấp bênh không có gì đảm bảo cho đời sống của họ, như những người phụ hồ, đạp xích lô, bán vé số...
Chủ những quán cơm bao no không phải là chủ mới mà họ là chủ của những quán cơm bình dân vẫn buôn bán bình thường, nhưng vì lúc kinh tế khó khăn, cảm thông trước nỗi khổ của dân nghèo nên họ đã tự ý treo bảng “yên dân.”
Cơm bao no, đó là lời hứa của chủ quán với những khách nghèo rằng: “Bạn yên tâm, khi bước vô quán này, chỉ với mười ngàn đồng bạn được đảm bảo ăn no!” Như vậy người nghèo yên tâm, liệu cơm gắp mắm trong cuộc mưu sinh của mình. Ý nghĩa của việc bao giá có tác dụng rất lớn, vì ngay cả những quán cơm bình dân thì giá cả cũng tùy hứng lắm, do vậy đôi khi người nghèo vô quán mà tim cứ đập thình thịch, nhất là khi kêu “tính tiền!”
Cơm bao no hiện nay có giá khoảng 13 ngàn đồng VN. Và mới đây chúng tôi đã ghé ăn thử tại một quán cơm bao no nằm ở khu vực Chánh Hưng, giáp ranh giữa quận 8 và Bình Chánh.

http://www.nguoi-viet.com/absolutenm...BaoNo-01aa.jpg

Quán cơm bao no ở khu Chánh Hưng, quận 8 có giá 13 ngàn đồng VN/phần.

Hỏi thăm về “quyền lợi” của một người khách ăn cơm bao no, bà chủ quán người Nam vui vẻ cho biết: “Chú cứ việc vô lựa đồ ăn, chọn món như những khách ăn bình thường, nhưng chỉ chọn một món thôi nghe, cơm gà là cơm gà, cơm sườn là cơm sườn, chứ chú kêu vừa gà vừa cá, đủ thứ món thì tôi không có bao à nghe! Riêng cơm, chú có quyền ăn thoải mái bao nhiêu dĩa cơm thêm tui cũng không tính thêm tiền.”
Chúng tôi chọn món cơm với lươn xào sả ớt cho phần ăn 13 ngàn đồng của mình. Một dĩa cơm trắng ngon được đem ra, trên dĩa có một ít rau muống luộc tươi xanh, cắt gọn đặt bên trên và dĩ nhiên kèm theo một dĩa lươn xào nhìn khá bắt mắt, thêm một chén canh chua mà không có cá đi kèm.
Cơm khá ngon, món lươn xào sả ớt kiểu miền Nam đậm đà, mặn miệng rất “bắt” cơm. Riêng phần cơm trắng (không) thì cũng ngon chẳng kém gì quán cơm “thời danh” chỗ bà Cả Ðọi. Ăn xong phần của mình, tôi kêu thêm một dĩa cơm thêm để làm cho hết phần lươn xào sả ớt.
Hỏi thăm thực khách trong quán, một nam sinh viên cho biết, thích ăn cơm ở đây vì các món ăn trong quán nấu rất vừa miệng, nhiều món ngon. Một bác lớn tuổi, chạy ba gác đạp trước một cửa hàng bán vật liệu xây dựng gần đó cho biết, trưa nào cũng ghé quán ăn, vì ở đây cơm thêm ăn thoải mái không lo bị tính thêm tiền, khỏi sợ đói. Một chị dắt theo đứa con nhỏ cho biết, chị mới ở miền Tây lên, ở đậu nhà người chị bà con, ghé quán ăn lần đầu, vì thấy tấm biển ghi cơm bao no giá có 13 ngàn, yên tâm dắt con vô, đi xớ rớ quán khác sợ bị “chém.”

http://www.nguoi-viet.com/absolutenm...BaoNo-02aa.jpg

Thực khách trong một quán cơm bao no.

Ăn no xong, mọi người tới bình trà đá tự rót nước uống, bao nhiêu tùy thích. Khi tính tiền, đồng giá như nhau là 13 ngàn đồng, trừ những người gọi thêm món, hoặc những người kêu thêm nước giải khát loại khác.
13 ngàn đồng cho một bữa cơm ngon, no, đến nỗi bụng kêu “óc ách” trà đá miễn phí. Tuy lúc này áp lực về bữa ăn với nhiều người không đến nỗi quá lớn nhưng bữa cơm bao no đem lại cảm giác thoải mái, vui vẻ, ấm áp tình người.
Ngoài cơm bao no, Sài Gòn còn có những quán cơm từ thiện miễn phí và quán cơm 2000 (hai ngàn đồng VN cho một suất ăn). Vào một dịp khác chúng tôi sẽ có bài viết với chi tiết và hình ảnh đầy đủ về loại quán cơm từ thiện này ở Sài Gòn.
Sài Gòn là nơi hội nhập của dân tứ xứ, nói đây là nơi đất lành chim đậu cũng chưa đủ, phải nói đây là nơi đất Phật, nơi không kỳ thị và luôn cưu mang những người thất cơ lỡ vận bất cứ từ đâu đến. Dĩ nhiên, cũng không thiếu những câu chuyện buồn, và cũng không thiếu những người mang những ký ức đau buồn từ nơi đây ra đi. Nhưng đằng sau những hào nhoáng của cuộc đời, những cạnh tranh khốc liệt của thương trường, chính trường, thì trong những góc khuất của thành phố những tấm lòng từ thiện cho người nghèo vẫn kiên nhẫn từ tốn làm việc, theo kiểu thi ân bất cần báo đáp, làm từ thiện mà ẩn danh.
Người Việt