Chết Và Tái Sanh

[Nhím Lông Xù]

Soạn dịch: Thích Nguyên Tạng
Tu Viện Quảng �?ức, Melbourne, Úc Châu

CHẾT, TRUNG ẤM THÂN
VÀ T�?I SINH

1. CHẾT :

Qua sự huân tập và ảnh hưởng của tam độc tham, sân, si, ác nghiệp đã hình thành, thiết lập những mối liên kết với tâm thức qua những khuynh hướng có mục tiêu. Khi con ngư�?i chết, nếu có những khuynh hướng như thế sẽ tiếp tục đầu thai trong vòng sanh tử luân hồi với thân và tâm được thừa hưởng từ sự tích lũy nghiệp thiện và ác ở kiếp sống vừa qua.

Một số ngư�?i chết vì kiệt sức hoàn toàn, một số khác chết do hao mòn phước đức, chết không đúng th�?i điểm hay còn g�?i là bất đắc kỳ tử.

Một ngư�?i chết trong ba trạng thái tâm : Thiện, Bất thiện hay Vô ký. Trong trư�?ng hợp thứ nhất, ngư�?i hấp hối có thể quán tưởng v�? Tam Bảo hay một vị thầy đức hạnh của mình, bằng cách đó tâm của vị ấy mới phát sinh tín tâm. Hoặc ngư�?i hấp hối có thể nuôi dưỡng ni�?m hỷ lạc vô biên để thoát kh�?i sự ràng buộc của những phi�?n não tham dục, luyến ái, thay vào đó bằng cách quán niệm Tánh không và Tâm từ bi. �?i�?u này có thể tự ngư�?i hấp hối làm hoặc qua sự trợ niệm của ngư�?i khác. Nếu những yếu tố trên được nuôi dưỡng trong th�?i điểm hấp hối, một ngư�?i chết với tâm thanh tịnh như thế thì việc tái sinh của h�? sẽ được cải thiện. �?ây là cách tốt nhất để chuẩn bị cho cái chết.

Mặt khác, ta nên tránh đánh thức, quấy nhiễu ngư�?i đang hấp hối, đi�?u đó chỉ khiến cho h�? nổi giận thôi. �?ôi khi ngư�?i thân và bạn bè tập trung quanh tử sàng bày t�? ni�?m tiếc thương và khóc lóc bi thảm, sẽ làm cho ngư�?i hấp hối khởi tâm tham ái và quyến luyến. Nếu ngư�?i chết với tâm niệm bất thiện như thế, sẽ đẩy h�? đầu thai vào cõi xấu, đi�?u này rất nguy hiểm.

Trong bất cứ trư�?ng hợp nào, trạng thái tâm của ngư�?i hấp hối bao gi�? cũng quan tr�?ng trước khi chết. Bởi vì ngay cả một ngư�?i tu luyện tâm linh mà bị quấy rầy vào th�?i điểm ấy cũng làm cho phi�?n não phát khởi, chính trạng thái tâm này sẽ tạo ra ác nghiệp và đó là động cơ chính dẫn dắt ngư�?i ấy tái sinh vào một cõi bất lợi như tam đồ ác đạo : �?ịa ngục, Ngạ quỷ và Súc sanh. Vì thế, đi�?u tối quan tr�?ng cho cả ngư�?i hấp hối lẫn ngư�?i sống là tránh tạo ra những tình huống gây bất lợi cho tâm thức của ngư�?i chết. Chúng ta cần biết đi�?u này.

Những ngư�?i chết trong trạng thái tâm thiện đ�?u có cảm giác mình thoát ra ánh sáng từ trong bóng tối, loại b�? sự khổ đau và đạt được hạnh phúc. Có nhi�?u trư�?ng hợp ngư�?i bệnh rất nặng, đến lúc gần chết đã nói ra những đi�?u tốt đẹp thoải mái thay vì nói đến căn bệnh của h�?. Còn đối với ngư�?i bệnh tuy nhẹ nhưng nỗi sợ hãi quá lớn, giai đoạn cuối cùng này tâm h�? luôn hoảng hốt, nên có cảm giác mình từ nơi ánh sáng đi vào trong bóng tối và từ nơi hạnh phúc bị rơi vào cảnh khổ đau.

Một số ngư�?i, thân thể ấm áp của h�? đã bị suy yếu qua cơn bệnh nên h�? trở nên khao khát muốn được hơi nóng, bằng cách này củng cố thêm cho khuynh hướng tái sinh của h�? vào nơi như địa ngục nóng hoặc một nơi có khí hậu nóng. Những ngư�?i khác thích cái mát lạnh, thích uống nước lạnh và khiến cho khuynh hướng tái sinh của h�? vào nơI như địa ngục hàn băng chẳng hạn. Vì thế đi�?u này rất quan tr�?ng là tránh khởi những ý niệm tham ái trong lúc chết và trực tiếp hướng tâm đến những đi�?u thiện.

2. THÂN TRUNG ẤM :

Thân trung ấm (bardo/intermediate state) nên hiểu nôm na là sự sống sau khi chết trước khi thần thức ngư�?i ấy đi tái sinh vào một trong sáu cõi nào đó (Tr�?i, Ngư�?i, A tu la, �?ịa ngục, Ngạ quỷ va Súc sinh). Thân trung ấm là thân không có xác thịt mà là lấy tư tưởng làm thân. Sau khi ngư�?i ấy chết, thần thức thoát ra kh�?i xác thì trụ lại ở thế giới trung gian này từ một đến bảy tuần lễ, rồi sau đó tìm kiếm một nơi thích hợp với nghiệp lực của mình mà đi tái sinh. Nếu trong th�?i gian này, thân trung ấm chưa tìm thấy một nơi tương ứng với mình để tái sinh thì nó lại chết đi sau mỗi bảy ngày, sau đó thần thức lại chuyển qua một thân trung ấm khác, chu kỳ sinh diệt này cứ lập lại cho đến khi thần thức đi tái sinh.

Trong th�?i gian ở lại với cõi trung ấm này, vào những ngày đầu, vong linh không nhận ra mình đã chết, h�? quay lại gia đình để gặp những ngư�?i thân nhưng không ai biết, h�? h�?i thăm từng ngư�?i nhưng không ai trả l�?i, h�? cố gắng sinh hoạt trở lại bình thư�?ng như lúc còn sống nhưng không thể được, cho đến khi h�? tự phát hiện ra bóng hình không in lên đất, không phản chiếu trên gương, h�? mới biết là mình đã chết. Từ đây, h�? lần lượt nhớ lại những thiện và ác nghiệp mà h�? đã tạo ra trong đ�?i sống vừa qua. Tất cả những cảnh tượng hạnh phúc hay khổ đau đ�?u hiện ra trước h�? như một cuộn phim suốt cuộc đ�?i h�?. Nếu vong linh là ngư�?i từng tạo phước, tu tập tâm linh, thì luôn có những cảm giác yên bình, thanh thản và dễ dàng để tìm đư�?ng tái sinh vào cõi lành. Còn nếu những ngư�?i từng tạo ra ác nghiệp, có đ�?i sống tiêu cực thì luôn đối mặt với những cảnh tượng khổ đau, kinh hoàng, sợ hãi, thất v�?ng và chán chư�?ng. H�? lang thang một cách tuyệt v�?ng trong cõi trung ấm và muốn tìm một thân xác để tái sinh tương xứng với nghiệp lực của h�?. Nếu thân trung ấm có tu tập và làm chủ được thần thức của mình, thì ngư�?i ấy ch�?n lựa cho mình một cảnh giới tốt để tái sinh, ngõ hầu tiếp tục tu luyện hoặc vì hạnh nguyện cứu độ chúng sinh. Trái lại thì không có sự lựa ch�?n nào, mà thần thức ngư�?i ấy bị buộc phải th�? sinh vào một cảnh giới nào đó khế hợp với nghiệp lực của mình, cho dù ngư�?i ấy có muốn đi hay không.

3. T�?I SINH :

Nếu được tái sinh trở lại cõi ngư�?i, thần thức của ngư�?i ấy thấy cha mẹ tương lai của mình đang nằm với nhau. Nếu ngư�?i ấy tái sinh thành ngư�?i nam thì phát khởi tâm muốn chiếm hữu ngư�?i mẹ mà rất ghét ngư�?i cha. Nếu tái sinh trở thành ngư�?i nữ thì ngược lại, thần thức ngư�?i khởi tâm muốn giao hợp với ngư�?i kia, nhưng lúc ấy h�? chỉ thấy bộ phận sinh dục của ngư�?i kia (nam hay nữ) mà không thể thực hiện được, do đó h�? nổi giận, chính cơn giận này đã làm chấm dứt thân trung ấm của h�? và thần thức của h�? được chuyển qua đ�?i sống kế tiếp, bằng cách nhập vào bào thai của ngư�?i mẹ và bắt đầu với hình dáng của một con ngư�?i. Khi ấy tinh cha và huyết mẹ được kết hợp với thần thức của ngư�?i ấy, h�? tự nhiên và dần dần phát triển thành một con ngư�?i.

Như đã nói ở trên, khi gần đến ngày tái sinh, thần thức của ngư�?i ấy bị lôi kéo v�? nơi tái sinh tương lai, thậm chí nơi ấy là địa ngục. Ví dụ, một ngư�?i đồ tể nhìn thấy một con cừu, anh ta muốn đuổi bắt và giết chết nó, nhưng lập tức anh ta thấy bóng m�? xuất hiện, nên anh ta giận dữ, cơn giận đã làm kết liễu thân trung ấm của y và thần thức của y rơi vào địa ngục hay súc sinh.

Sự chuyển tiếp sự sống từ đ�?i này sang đ�?i khác là nghiệp lực. Nghiệp (karma) có một năng lực cá biệt và đóng một vai trò rất quan tr�?ng trong việc cấu tạo tâm tánh của con ngư�?i. Nghiệp được hình thành dưới sự tập hợp của tam độc tham, sân, si hay vô minh và ái dục. Chính vô minh (ignorance) và ái dục (desire) là cội rễ của m�?i ác nghiệp. Do ác nghiệp này mà khiến cho con ngư�?i trôi lăn trong vòng sinh tử luân hồi. �?ể thoát kh�?i vòng luân hồi sinh tử khổ đau này con ngư�?i phải nổ lực tu tập đoạn diệt cho bằng được cội rễ của vô minh. Khi vô minh bị tận diệt thì ái dục cũng bị tận diệt, ái dục diệt thì sinh, lão, bệnh, tử sầu bi khổ ưu não cũng không còn, và lúc ấy con ngư�?i mới thật sự thoát kh�?i vòng vây của sinh tử luân hồi.

[Nhím Lông Xù]

Soạn dịch: Thích Nguyên Tạng
Tu Viện Quảng �?ức, Melbourne, Úc Châu

CUỘC HÀNH TRÌNH �?I �?ẾN KIẾP SAU

Thượng t�?a Pende Hawter, sáng lập viên Dưỡng �?ư�?ng Tiếp Dẫn Kasura để chăm sóc ngư�?i sắp lâm chung ở thành phố Brisbane, tiểu bang Queensland, Úc �?ại Lợi, đã thực hiện cuộc ph�?ng vấn các bậc Lama tên tuổi như Dalai Lama, Dilgo Khyentse Rinpoche, Kirti Tsen-shab Rinpoche, Garje Khamtul Rinpoche, và Geshe Lamrimpa, v�? tiến trình hấp hối, chết và tái sinh của con ngư�?ị. Cuộc ph�?ng vấn được thực hiện vào tháng 5 năm 1995 tại tỉnh Dharamsala, mi�?n Bắc nước Ấn �?ộ.

GIÚP �?Ỡ CHO NGƯỜI HẤP H�?I

Xin cho biết cách nào tốt nhất để chung ta có thể giúp đỡ cho ngư�?i đang hấp hối và ngư�?i vừa qua đ�?i ?

Dalai Lama : Khi gặp ngư�?i đang hấp hối tuyệt đối tránh quấy rầy h�?. �?ặc biệt là không làm cho h�? nổi giận hoặc khóc lóc để h�? sanh tâm quyến luyến. Ngược lại, phải nhắc nhở để h�? hành trì, tu tập vào gi�? phút cuối, ví dụ như quán tưởng hình ảnh của chư Phật, các vị thầy đức hạnh, Chúa Jesus, hoặc một l�?i dạy nào đó tùy theo tín ngưỡng của h�?. Nếu ngư�?i ấy không theo một tôn giáo nào, nên giúp đỡ cho h�? chết trong thanh thản và yên bình.

Khi ngư�?i ấy trở nên hôn mê, nếu là hành giả, thì nhắc nhở pháp môn mà h�? công phu thư�?ng ngày, đặc biệt là lúc h�? sắp ra đi. Kế đó tụng một số bài cầu nguyện. Nếu thân nhân muốn tốt cho ngư�?i đang hấp hối thì tự tụng niệm hoặc cung thỉnh chư tăng v�? nhà để cầu nguyện cho h�?. Trư�?ng hợp không có chư Tăng tiếp dẫn, ngư�?i thân trong gia đình có thể tụng thần chú Om mani padme hum, hoặc những thần chú khác mà h�? biết, để tiếp dẫn cho ngư�?i chết. Sau tang lễ, gia đình tiếp tục th�? trì, tụng niệm đến ngày thứ 49 cho hương linh dễ dàng tìm lối tái sinh vào cõi lành.

Công việc mai táng thi hài còn tùy nghi theo mỗi n�?n văn hóa hay tập tục của ngư�?i chết, đi�?u này không mấy quan tr�?ng, bởi vì một khi thần thức (consciousness) đã thoát thân thì xác chết ấy cũng giống như một đống đất. Tại một làng không theo Phật giáo thuộc mi�?n Nam Ấn �?ộ, tập quán của h�? là chôn cất thi hài rồi trồng cây lên mộ. �?ây là một cách để chấm dứt việc ô nhiễm không khí (air pollution) từ h�?a táng bằng củi đuốc, một tập tục thư�?ng thấy ở Ấn �?ộ, đi�?u này còn tránh đi việc hủy diệt cây rừng, một tài nguyên quý giá của quốc gia. �?ây là một phương pháp tốt mặc dù nó không bằng như ở phương Tây nơi dùng điện để h�?a táng.

Garje Khamtul Rinpoche : �?ối với ngư�?i hấp hối và ngư�?i vừa chết, cách tốt nhất mà bạn muốn giúp đỡ là phát khởi lòng bi mẫn của chính bạn hướng đến với ngư�?i sắp lâm chung. Lòng thương yêu và bi mẫn của bạn rất có lợi ích cho ngư�?i hấp hối, vì nó phát khởi từ lòng bạn nên bạn dễ dàng t�? bày cho ngư�?i ấy lòng bi mẫn vô đi�?u kiện mà ngư�?i sắp chết rất cần. Lòng bi mẫn thật sự của bạn sẽ tạo ra một bầu không khí yên bình cho ngư�?i hấp hối nghĩ đến chi�?u hướng tâm linh cao cả và con đư�?ng tu tập của h�? trong tương lai. Một đi�?u quan tr�?ng khác là bạn đừng xa lánh và b�? ngư�?i đang hấp hối một mình. Chết là sự thật và là một nỗi sợ hãi ghê gớm nhất đối với con ngư�?i. Do đó, bạn nên ở bên cạnh h�?, hoặc cầm tay h�? nói l�?i an ủi, hoặc nhìn vào mắt h�? với ni�?m cảm thông. Thân thể cũng có ngôn ngữ yêu thương của nó, hãy sử dụng nó đừng sợ hãi vì e rằng h�? hôi hám, dơ bẩn hoặc sợ h�? bắt mình theo, nếu bạn thể hiện được những cử chỉ trìu mến như thế, thì bạn sẽ đem lại cho ngư�?i sắp lâm chung ni�?m an lạc lớn nhất ở cuối cuộc đ�?i h�?.

Khi bạn chắc chắn ngư�?i ấy đã chết, bạn vẫn duy trì lòng bi mẫn vô b�? của bạn và cùng với m�?i ngư�?i ở bên cạnh tử sàng mà tụng lớn danh hiệu chư Phật như Phật Thích Ca Mâu Ni, Phật A Di �?à hoặc danh hiệu 35 vị Phật v.v... Nếu bạn niệm Phật với lòng bi mẫn vô biên của bạn sẽ giúp cho ngư�?i lâm chung một bước đư�?ng tái sinh.

Kirti Tsenshab Rinpoche : Có hai hạng ngư�?i cần xem xét ở đây. Thứ nhất là ngư�?i có tín ngưỡng. Thứ hai là ngư�?i không theo một tôn giáo đặc biệt nào. Nếu ngư�?i hấp hối là một Phật tử thì chúng ta tụng kinh và niệm Phật tiếp dẫn siêu độ cho h�?. Nếu ngư�?i ấy không theo tín ngưỡng nào thì đi�?u tốt nhất để giúp đỡ h�? là khuyên h�? nghĩ đến những ngư�?i tốt và những đi�?u tốt đẹp nhất trên cuộc đ�?i. Khi một ngư�?i đang hấp hối và trong gi�? phút bối rối ấy, không gì tốt hơn là đem lại cho h�? cái cảm giác bình an và ấm áp của lòng ngư�?i, cảm giác này rất có ích cho tâm thức của h�?.

Tôi sẽ giải thích chi tiết v�? những gì để giúp đỡ hai hạng ngư�?i này. �?ối với ngư�?i theo đạo Phật, chúng ta có thể gợi cho h�? hồi hướng v�? những gì mà h�? từng quy y và tu tập. Chúng ta có thể nhắc cho h�? nhớ v�? Bồ đ�? tâm, tỉnh thức tâm, thanh tịnh tâm và sự tập trung thi�?n định... �?i�?u này rất có lợi cho một Phật tử. �?ối với ngư�?i không có đạo, chúng ta có thể khuyên h�? suy nghĩ rằng : "Cầu mong cho m�?i ngư�?i được hạnh phúc, cầu mong cho m�?i sinh linh được an vui, cầu nguyện cho m�?i chúng sanh thoát kh�?i những khổ sầu của h�?". Những ý tưởng muốn sự tốt đẹp đến với ngư�?i khác, rất có ích cho ngư�?i hấp hối.

�?ối với Phật tử lúc sắp chết, nên nhắc cho h�? nhớ v�? công hạnh của chư Phật, nhớ v�? hình ảnh của một vị Phật nào đó, có thể đặt một ảnh Phật trong phòng của h�?... �?i�?u này rất có ích và là đi�?u kiện giúp cho vong linh tái sinh vào đất tịnh.

Ngay sau khi ngư�?i ấy chết, đi�?u rất quan tr�?ng cần lưu ý là không được đụng chạm đến thi hài của h�? để cho tiến trình chết không bị gián đoạn, tiến trình này chỉ chấm dứt khi thân trung ấm (Bardo/Intermediate state) hoàn toàn thoát ra kh�?i thân xác. Ở Tây Tạng, ngư�?i thân phải đợi 48 tiếng đồng hồ sau mới tiến hành tang lễ.

Geshe Lamrimpa : Nói chung, khi đã xác định ngư�?i ấy sẽ chết, đi�?u quan tr�?ng là phải hoàn thành m�?i ước nguyện của h�?. Nếu h�? t�? ra luôn luôn giận dữ thì chúng ta nên làm cách nào để ngăn chặn cơn giận của h�?, giữ cho h�? luôn ở trạng thái thanh thản và yên bình. Nên tránh gây ồn ào và di chuyển đi lại thư�?ng xuyên bên ngư�?i ấy. Nếu ngư�?i hấp hối quá quyến luyến ngư�?i thân, vợ (hoặc chồng), cha mẹ con cái, thì tốt nhất không cho những ngư�?i thân này đến gần tử sàng. Hãy cố gắng làm đi�?u này để chấm dứt lòng luyến ái của ngư�?i hấp hối. Nếu xác định chắc chắn rằng h�? sẽ chết, thì chúng ta nên cho h�? những thức ăn uống v�? những thứ mà h�? đòi h�?i để h�? vui lòng và th�?a mãn, ngay cả thức ăn được kiêng cữ trong th�?i gian đi�?u trị. Tuy nhiên, không được cung cấp độc dược và thức ăn có thể đe d�?a đến mạng sống.

Nếu chúng ta cố gắng nói pháp cho ngư�?i hấp hối nhưng h�? không thích nghe, thì tốt hơn hết là đừng nói, vì đi�?u này tạo cho h�? có ác cảm đối với Chánh pháp. Nếu h�? nghĩ như vậy thì đ�?i sau h�? sẽ không thích gần gũi với Phật pháp.

Tương tự, nếu h�? thích anê uống mà mình không làm th�?a mãn ước muốn của h�?, đi�?u này làm h�? giận dữ và là nguyên nhân khiến h�? đ�?a vào loài ngạ quỷ (hungry ghost).

Nếu một ngư�?i tin tưởng vào sự giúp đỡ của ngư�?i khác và cũng là ngư�?i từng giúp đỡ kẻ khác trong đ�?i này, chúng ta nên nhắc cho h�? nhớ v�? công hạnh tốt của h�? và chúc mừng h�? v�? việc tốt mà h�? đã làm. Việc này làm tâm h�? vui và h�? sẽ tái sinh ở một nơi đầy hạnh phúc. Nếu chúng ta giúp cho ước nguyện của ngư�?i hấp hối hoàn thành, thì h�? sẽ rất mãn nguyện. �?i�?u này ngăn ngừa lòng tham ái, giận dữ, quyến luyến và những tâm tà kiến khác của ngư�?i hấp hối nổi lên, vì thế sẽ giúp h�? không đ�?a vào cõi xấu mà tái sinh vào cõi lành.

�?ối với Phật tử và ngư�?i từng th�? trì một pháp môn nào đó thì thật là thuận lợi nếu h�? được chúng ta nhắc lại mư�?i đi�?u Phật dạy trước khi chết như sau :

1. Không nên khởi niệm tham đắm chấp thủ m�?i dục v�?ng ở đ�?i này. Nên cố gắng và tránh hướng tâm ái luyến đến ngư�?i thân của mình, vì dẫu đ�?i sau có gặp lại thì cũng phải chia lìa. Trong th�?i điểm hấp hối, ta phải b�? tất cả m�?i thứ lại phía sau. Ta cũng không nên chấp đắm tấm thân của mình, vì lúc chết ta phải r�?i b�? nó. Ta không luyến tiếc các thứ như thức ăn, áo quần, nhà cửa, vì những thứ ấy cuối cùng cũng từ b�? ta.

2. Ta nên phát khởi lòng bi mẫn và thương yêu đối với m�?i chúng sanh.

3. Ta nên đoạn tận m�?i phẫn uất và thù hằn, nếu không thì nó sẽ làm hại ta trong kiếp sau.

4. Tất cả các giới pháp mà mình th�? trì nấu đã vi phạm thì phải cố gắng sám hối cho thanh tịnh trước khi chết.

5. Ta phải phát tâm dõng mãnh trong đ�?i vị lai sẽ th�? trì và giữ giới pháp thanh tịnh.

6. Ta phải cảm thấy đau xót v�? những ác nghiệp mà mình đã gây tạo cho ngư�?i khác trong đ�?i này và phải sám hối để dễ dàng tái sanh.

7. Ta phải nhớ đến những công đức mà mình đã làm trong đ�?i này, v�? những công đức của ngư�?i khác đã làm và phát tâm sẽ tiếp tục làm trong vị lai.

8. Ta nên nghĩ đã đến lúc mình phải ra đi để đến đ�?i sau, không có gì sợ hãi cả, vì đó là quy luật tự nhiên có sinh ắt có tử.

9. Phải quán thấy m�?i sự vật hiện tượng đ�?u do nhân duyên sinh và cũng do nhân duyên ma hoại diệt.

10. Ta phải quán thấy rằng m�?i sự vật hiện tượng đ�?u vô ngã để ta vượt thoát kh�?i sầu và đạt được sự an lạc.

Dilgo Khyentse Rinpoche : Cách tốt nhất để giúp cho ngư�?i hấp hối là l�?i nói và hành động của mình phải được thúc đẩy bởi lòng từ bi. Nếu có thể thì cung thỉnh Lama đức hạnh đến để làm pháp chuyển đi tâm thức (transference of consciousness) cho ngư�?i hấp hối. Pháp này Tạng ngữ g�?i là Powa, được xem là một pháp tu đặc biệt có giá trị và hiệu quả nhất để giúp cho ngư�?i hấp hối. Bạn quán tưởng hình ảnh đức Phật ở trên đầu ngư�?i hấp hối. Quán tưởng những tia sáng chiếu r�?i vào ngư�?i sắp lâm chung làm sạch bản thể của h�?, và quán thấy h�? tan thành ánh sáng, hòa nhập vào ánh sáng của chư Phật. Việc chuyển di tâm thức có thành công hay không là còn tùy thuộc vào sức thi�?n định của ngư�?i đang thực hiện pháp tu nàî Pháp tu đặc biệt này không những dành cho ngư�?i sắp chết mà còn có thể giúp tịnh hóa và chữa lành bệnh cho ngư�?i còn sống. Các vị Lama vẫn thư�?ng dùng pháp này để cầu an th�? mạng cho ngư�?i già yếu. Một số vị thầy cho rằng nên thực hiện pháp chuyển di tâm thức vào khoảng ngừng lại giữa hơi thở vào và hơi thở ra. Nhi�?u ngư�?i khác thì nói rằng nên th�? trì pháp này càng nhi�?u càng tốt sau khi ngư�?i đó chết để hộ trì cho thân trung ấm của h�? dễ dàng tái sinh.

Theo giáo nghĩa của Luật Tông thì nên h�?a táng thi thể càng sớm càng tốt sau khi chết. Nhưng theo Mật Tông thì tốt nhất là đừng di d�?i thân thể sau khi chết trong vòng ba ngàî

H�?i : Ngư�?i sắp lâm chung rất đau đớn v�? thể xác và hãi hùng với nỗi sợ chết. Phương pháp nào tốt nhất để giúp h�? vượt qua nỗi sợ hãi đó ?

Garje Khamtul Rinpoche : Ở phương Tây ngư�?i ta thư�?ng dùng thuốc �? phiện hoặc thuốc an thần để giảm nỗi đau thể xác của ngư�?i hấp hối và giúp cho h�? chết trong bình an. Tuy nhiên theo Phật giáo thì con ngư�?i cần phải chết một cách đầy đủ ý thức, có sự tự chủ và tỉnh táo càng nhi�?u càng tốt. Vì thế cần phải kiểm soát sự đau đớn để nó không thể che m�? ý thức của ngư�?i sắp lâm chung, đó là đi�?u kiện cốt yếu của việc làm giảm sự đau đớn v�? thể xác.

Thứ hai, làm gì để giúp ngư�?i sắp chết vượt qua nỗi sợ chết? Trước hết, bạn phải thật bình tĩnh và chính bạn cũng phải vượt qua trước nỗi sợ ấî Khi giúp đỡ ngư�?i hấp hối, bạn cần phải để ý mỗi phản ứng của chính bạn, vì phản ứng của bạn sẽ phản chiếu trên phản ứng của ngư�?i sắp chết và nó sẽ góp phần rất lớn vào sự an ủi của h�? hay tàn phá h�?. Khi niệm Phật tiếp dẫn, bạn cần chú ý trấn an ngư�?i hấp hối rằng trong gi�? phút cuối cùng ngày h�? sẽ đối mặt với vô số những cảnh tượng hãi hùng khác nhau mà lâu nay h�? chưa từng biết, và đi�?u đó khiến cho h�? vô cùng sợ hãi. Tuy nhiên, bạn phải đảm bảo chắc chắn rằng những ảo ảnh đó là không có thật, chúng chỉ là sản phẩm từ ảo giác của ngư�?i hấp hối. Nếu có thể trao cho h�? chuỗi ng�?c Mani, hoặc một xâu chuỗi hạt của các thầy đức hạnh sẽ giúp đỡ cho h�? vượt qua nỗi sợ hãị (Chuỗi hạt ở đây là biểu tượng năng lực của bậc đạo sư).

H�?i : �?ối với ngư�?i không phải là Phật tử, h�? không theo một tín ngưỡng nào, thì làm gì để giúp h�? ?

Garje Khamtul Rinpoche : �?ối với một ngư�?i không tin hoặc không biết gì v�? đạo Phật, chỉ cho h�? viên ng�?c Mani cũng như an ủi và giải thích cho h�? biết những cảnh tượng rùng rợn mà h�? sắp thấy trong chốc lát chỉ là những ảo ảnh trong giấc mộng chứ không thật có. Nh�? sự dặn dò trước này mà h�? sẽ vượt qua nỗi sợ hãi khi hấp hối.

[Nhím Lông Xù]

Soạn dịch: Thích Nguyên Tạng
Tu Viện Quảng �?ức, Melbourne, Úc Châu

KHI NÀO THẦN THỨC CỦA NGƯỜI
MỚI RA KHỎI THỂ X�?C ?

H�?i : Ở phương Tây, dấu hiệu thông thư�?ng của cái chết là chấm dứt hơi thở và tim ngừng đập. Còn theo Phật giáo thì phải mất bao lâu sau khi việc này xảy đến thần thức mới thoát ra kh�?i thể xác ?

Kirti Tsenshab Rinpoche : Có lẽ có hai hạng ngư�?i cần xem xét ở đâî Thứ nhất, những ngư�?i trẻ tuổi hoặc những ngư�?i đã nằm ch�? chết trong một th�?i gian dài. Hạng ngư�?i này tâm thức rất tinh tế và thần thức của h�? sẽ không lưu lại trong thể xác lâu, có thể chỉ một ngày thôi. Thứ hai là những ngư�?i mạnh kh�?e và cái chết đến nhanh, thần thức của h�? lưu lại trong thể xác đến ba ngàî

Những cái chết khác như chết bất đắc kỳ, chết vì tai nạn hay vì bạo lực. Chẳng hạn hai ngư�?i đánh chém nhau, một ngư�?i trong số đó chết đột ngột, thì thần thức của h�? không lưu lại trong thể xác lâu. Nói chung m�?i ngư�?i tùy thuộc vào tâm thức nặng hay nhẹ của mình mà thoát ra kh�?i thân xác sau khi chết.

Geshe Lamrimpa : Khi hơi thở dứt và tim ngừng đập, nó chỉ rõ rằng phần thô của thần thức đã tan mất. Tuy nhiên có nhi�?u trư�?ng hợp, phần tinh tế của tâm thức còn lưu lại trong xác thân ngư�?i ấy hàng tuần lễ, thậm chí có lúc cả tháng. Nhưng hầu hết là phần tinh tế tâm thức r�?i kh�?i thể xác trong ba hoặc bốn ngày, trong th�?i gian này thi hài không bốc mùi hoặc thối rữa.

Garje Khamtul Rinpoche : Chưa thể xác định rằng một ngư�?i bình thư�?ng chết thần thức của h�? r�?i kh�?i xác trong ba ngày sau đó. Nhi�?u ngư�?i lưu lại lâu hơn, nhưng một số ngư�?i khác thì trụ lại th�?i gian ngắn hơn. Có nhi�?u ví dụ điển hình trong số các vị Lama Tây Tạng. Như đức Lama Ling Rinpoche, thầy dạy h�?c của đức Dalai Lama, thần thức của ngài đã trụ lại trong xác thân cả tuần lễ sau khi viên tịch. Ở trong cộng đồng ngư�?i Tây Tạng, những trư�?ng hợp tương tự vẫn thư�?ng xảy ra.

Tóm lại, việc h�?a táng hoặc tiến hành tang lễ hay di chuyển thể xác tốt nhất phải đợi ba ngày sau. Tuy nhiên, ngày nay đi�?u này khó thực hiện được vì ngư�?i ta sợ ô nhiễm, do vậy, nên làm phép chuyển di tâm thức trước khi động đến thể xác của quá cố.

H�?i : Trư�?ng hợp của những ngư�?i chết vì bệnh quá nặng như ung thư và Aids (Sida) thì thần thức của h�? có thoát xác nhanh hơn không ?

Garje Khamtul Rinpoche : �?i�?u này không chắc chắn lắm. Việc thoát xác sớm hay muộn không thực sự tùy thuộc vào ngư�?i chết bị tai nạn hay bị bệnh nặng, mà tôi nghĩ rằng việc ấy có liên hệ mật thiết đến thiện và ác nghiệp của ngư�?i mất. Ví dụ, đối với một ngư�?i tu tập theo pháp Dzogchen hay một pháp nào khác thì sau khi chết h�? tiếp tục quán tưởng Tánh không và thần thức của h�? duy trì lại trong thể xác rất lâu, cho dù h�? không thể luyến ái tấm thân ngũ uẩn này.

H�?i : Các ngài có thể cho biết khi nào thì thần thức r�?i kh�?i thể xác ? Những dấu hiệu nào cho chúng ta biết rõ đi�?u này ?

Kirti Tsenshab Rinpoche : Một lần nữa chúng ta lại thảo luận v�? hai hạng ngư�?i thoát xác sau khi chết. Bây gi�? tôi sẽ không đ�? cập đến hạng ngư�?i có thần thức lập tức thoát xác sau khi chết mà chỉ nói đến hạng ngư�?i có phần tinh tế thần thức lưu lại trong thi thể nhi�?u ngàî Ngư�?i ta nói rằng trước khi thần thức ngư�?i ấy thoát ra kh�?i xác thì trên thi thể h�? sẽ có một điểm nóng được tụ lại duy nhất có màu đ�? hoặc màu trắng, điểm nóng tụ lại ở đâu thì thần thức sẽ thoát ra ở chỗ đó. Ví dụ, nếu điểm nóng hội tụ ở đỉnh đầu thì chúng ta tin rằng ngư�?i ấy sẽ tái sinh vào cõi lành, điểm nóng tụ lại ở bàn chân thì chắc chắn ngư�?i ấy sẽ đ�?a vào hạ giới. Dấu hiệu cho biết khi thần thức thoát xác sẽ có một ít máu chảy ra ở lỗ mũi hoặc tinh dịch thoát ra từ bộ phận sinh dục.

Tuy nhiên, có một số ngư�?i không thấy dấu hiệu này, đó là những ngư�?i chết đột ngột vì tai nạn hay bị bệnh tim. Dấu hiệu này chỉ tìm thấy ở những ngư�?i có tiến trình chết chậm và lâu.

Geshe Lamrimpa : Hầu hết ngư�?i nào bị chết vì bệnh nặng thì khi thần thức r�?i kh�?i thể xác đ�?u có dấu hiệu máu hoặc chất nước vàng chảy ra từ lỗ mũi hoặc bộ phận sinh dục. Khi thần thức thoát ra thì thể xác mới có mùi hôi. �?ức Dalai Lama thứ 14 từng nói chuyện với các bác sĩ nổi tiếng ở phương Tây v�? vấn đ�? thần thức r�?i kh�?i thể xác khi bệnh nhân tắt thở. Các bác sĩ đã trắc nghiệm và nói rằng h�? đã thấy một làn khói trắng nh�? thoát ra từ một điểm nào đó trên thân của ngư�?i chết. Kết quả này được kiểm tra bằng máy móc và phân tích thể xác một cách cẩn thận.

Những dấu hiệu như gi�?t máu hoặc nước vàng đ�?u xảy ra đối với những ngư�?i chết vì bệnh nặng. Tuy nhiên, thi thể ngư�?i ấy thư�?ng được di chuyển quá nhi�?u trước khi thấy những dấu hiệu này, vì vậy những trư�?ng hợp như thế tuyệt đối không bao gi�? xảy ra. Ở Tây Tạng, theo tập quán truy�?n thống phải giữ thi thể trong ba, bốn hoặc bảy ngày ngõ hầu giúp cho thần thức có đủ th�?i gian để thoát xác. Trong th�?i gian ch�? đợi này, các lễ kỳ siêu cho ngư�?i quá cố được tiến hành một cách nghiêm mật.

Garje Khamtul Rinpoche : Bạn có thể biết khi thần thức thoát xác từ sự biến đổi của thi thể. Khi thần thức còn lưu lại trong thể xác thì bạn cảm thấy ngư�?i ấy chưa chết thật sự, nước da của h�? còn tươi và sáng lạ thư�?ng, giống như h�? đang nằm ngủ. Nhưng một khi thần thức đã thoát xác thì lập tức ta thấy thi thể thay đổi khác li�?n, nước da khô, tái xanh đi và bắt đầu có mùi hôi. Lúc ấy, bạn mới có cảm giác đó là một xác chết chứ không phải là một ngư�?i nữa.

Những kinh nghiệm v�? làn khói hoặc gi�?t máu xuất ra khi thần thức thoát xác không phải lúc nào cũng nhìn thấy được, chúng ta chỉ nhìn thấy ở một số ít ngư�?i. Trong số những ngư�?i này, khi thần thức thoát xác, chất nước vàng chảy ra từ lỗ mũi và ở hạ bộ. Có một vị Lama cao cấp chết và khi thần thức thoát xác, lỗ mũi của ngài li�?n chảy ra hai dòng chấ dịch l�?ng, một bên thì màu đ�? còn bên kia màu trắng.

H�?i : Có đúng là cho đến khi thần thức thoát xác, thi thể mới bắt đầu có mùi hôi và có dấu hiệu thối rữa ?

Garje Khamtul Rinpoche : Sự thật đúng như thế.

H�?i : Khi một ngư�?i chết nhưng thần thức vẫn còn lưu lại trong thể xác. Như vậy ngư�?i ác có cảm giác gì không nếu bị ngư�?i khác đụng chạm đến h�? ?

Geshe Lamrimpa : Ho sẽ không có cảm giác gì cả. Khi phần khô của thần thức tan mất thì ngư�?i ấy không còn cảm giác nữa. �?ối với các vị Lama chứng đắc và ngư�?i Phật tử có tu tập, khi chết, phần tinh tế thần thức còn lưu lại trong thể xác, thì h�? có thể ở trong tư thế ngồi thi�?n, đến khi thần thức thoát xác, thi thể của vị ấy mới ngã xuống.

Mấy mươi năm trước, khi những ngư�?i Tây Tạng đầu tiên đến tî nạn tại tỉnh Buxa của Ấn �?ộ, tại một Phật h�?c viện của Phật giáo Tây Tạng n�?, có hai vị tăng đánh nhau và một ngư�?i chết. Sau đó, vì sự vụ này mà chính quy�?n Ấn và ngư�?i dân địa phương chỉ trích rất gắt gao đối với ngư�?i dân Tây Tạng, h�? nói rằng các tu sĩ Tây Tạng chỉ biết chém giết nhau mà thôi. V�? sau có một Lama đức hạnh tên là Gyari Rinpoche, đến từ tu viện Gender ở Tây Tạng, vị này đã viên tịch tại Ấn với tư thế ngồi kiết già trong bảy ngày; Ngư�?i Ấn được m�?i đến chứng kiến cái chết lạ thư�?ng của vị Lama này và h�? cố gắng giật mạnh khăn trải giư�?ng để làm cho thi thể của ngài ngã xuống, nhưng ngài vẫn ngồi thẳng như pho tượng, dù trải qua bảy ngày nhưng thể xác của ngài vẫn không có mùi hôi. Sau sự kiện này, quan điểm của h�? v�? các Tăng sĩ Tây Tạng đã thay đổi hẳn, h�? không còn phê bình, chê bai nữa và h�? để cho các vị muốn làm gì thì làm.

H�?i : Nếu đụng chạm và di chuyển thi thể trước khi thần thức thoát xác có ảnh hưởng gì đến tâm thức của ngư�?i chết không ? Vì ở trong bệnh viện, sau khi ngư�?i hấp hối ngừng thở và tim hết đập, còn nhi�?u thủ tục khác chi phối đến tử thi. Sự can thiệp này có hại cho thần thức ngư�?i chết không ?

Kirti Tsenshab Rinpoche : Trước hết, nếu đó là một ngư�?i tinh thông có năng thi�?n định, h�? cố gắng luyện tập thi�?n định sau khi trút hơi thở, nếu ta lắc mạnh thi thể của h�? vào lúc h�? ở trong tạng thái thi�?n định thì sẽ quấy rầy đến tiến trình tập trung thần thức của h�?. Do đó, tốt nhất là đừng nên đụng chạm đến thể xác h�? trong th�?i điểm ấy. Ngay cả một ngư�?i thư�?ng (ngư�?i không có tu tập) cũng không được đụng đến thi thể của h�? cho đến ba ngày sau. Nếu một ngư�?i đang ngủ say, nhưng ta lắc mạnh thì h�? sẽ thức giấc ngay, ngư�?i chết ở đây cũng vậy, khi chạm đến h�?, không có tác hại gì cho thể xác, nhưng có hại rất lớn đến thần thức của h�?.

Thêm vào đó, nếu chúng ta buộc phải thay tấm khăn trải giư�?ng và nệm từ giư�?ng của ngư�?i vừa chết cho sạch sẽ thì cũng nên thao tác nhẹ nhàng. Tương tự, nếu ngư�?i chết còn mở mắt và hả miệng, thì yêu cầu một ngư�?i thân trong gia đình đến trước tử thi bày t�? lòng kíng tr�?ng cuối cùng rồi giúp h�? khép mắt và miệng lại để trông dễ nhìn hơn. �?ối với những ngư�?i bị dị tật, tay chân cong quẹo, lúc tẩm liệm phải kéo thẳng ra dễ dàng đưa vào quan tài. Nhưng mỗi cử chỉ đối với ngư�?i chết đ�?u phải nhẹ nhàng và phải ba ngày sau khi ngư�?i ấy trút hơi thở cuối cùng.

H�?i : Có lợi ích gì khi chúng ta chạm hoặc kích thích trên đỉnh đầu của ngư�?i hấp hối và ngư�?i chết, đặc biệt là ngư�?i vừa chết ?

Garje Khamtul Rinpoche : Khi một ngư�?i vừa chết, chúng ta có thể s�? chạm vào đỉnh đầu của h�?, đó là vùng huyệt đạo tốt nhất để thần thức thoát ra mà ngài Lama Je Tsong Khapa g�?i là "chiếc cổng vàng". Do đó, bạn nên kích thích vào vùng đỉnh đầu, nếu thần thức của ngư�?i chết thoát ra ngoài bằng đư�?ng này thì chắc chắn h�? sẽ thác sinh vào cảnh giới an lành.

Nhưng nếu thần thức thoát ra các đư�?ng ở hạ bộ, từ lỗ rốn trở xuống, ngư�?i ấy sẽ thác sinh vào ác đạo, như cõi ngạ quỷ hay loài cầm thú. Vì thế, ngư�?i Tây Tạng không bao gi�? tiếp xúc phần hạ bộ của thi thể ngư�?i chết, nếu ta chạm vào chỗ nào của h�? thì thần thức sẽ tụ lại chỗ ấy mà thoát ra ngoài.

Dilgo Khyentse Rinpoche : Tiếp xúc vào đỉnh đầu của ngư�?i hấp hối được xem như là đang làm phép "chuyển di tâm thức" cho h�?. Thực hiện phép này không phải là một vấn đ�? đơn giản, phải làm cẩn thận để giúp cho thần thức của ngư�?i hấp hối tập trung ở đỉnh đầu, chỗ mái tóc giáp nhau, g�?i là cửa Brahma. Nếu đầu của ngư�?i ấy không bị sói thì chúng ta phải nhổ năm ba sợi tóc bên trên cửa ấy và dùng ngón tay tr�? cạo nhi�?u lần vào chỗ ấy, việc làm này nhằm giúp cho thần thức của ngư�?i chết biết chỗ mà thoát ra ngoài. Kỹ thuật này cũng thư�?ng giúp cho chất nước vàng chảy ra từ cửa ấy, dấu hiệu đó chứng minh cho phép chuyển di tâm thức đã thành công.

[Nhím Lông Xù]

Soạn dịch: Thích Nguyên Tạng
Tu Viện Quảng �?ức, Melbourne, Úc Châu

SAU KHI THẦN THỨC THO�?T RA KHỎI X�?C, NÓ PHẢI ỞTRONG TRANG TH�?I TRUNG ẤM THÂN BAO LÂU TRƯỚC KHI �?I T�?I SINH?

Sau khi thần thức r�?i kh�?i thể xác và bước vào giai đoạn thân trung ấm giữa đ�?i này và cuộc sống kế tiếp, phải mất bao lâu trước khi thần thức này gá vào một bào thai mới ?

- Kirti Tsenshab Rinpoche : Th�?i gian kéo dài trung bình để một ngư�?i đi tái sinh vào một cơ thể mới là bảy tuần lễ. Cứ sau bảy ngày thì thân trung ấm chết đi và rồi tái sinh lại trong một thân trung ấm khác cho đến khi nó bắt được liên lạc với cha mẹ tương lai mới đi tái sinh. Tuy nhiên có nhi�?u ngư�?i sau khi chết chỉ mất hai giây h�? đã đi tái sinh vào cảnh giới khác.

Lý do tại sao thần thức phải chịu đựng trong tiến trình trung gian sinh và tử giốnh như ma quỷ này ? Vì do nghiệp thiện và ác của ngư�?i ấy gây tạo đ�?i trước sẽ quyết định dẫn dắt h�? đến nơi thích hợp, do đó phải cần có th�?i gian nhất định để tìm kiếm cho một đ�?i sống tương lai.

- Dilgo Khyentse Rinpoche : Bốn mươi chín ngày là th�?i gian dành chung cho tất cả m�?i ngư�?i, nhưng có một số ngư�?i khác cứ vất vưởng trong thế giới trung ấm này một th�?i gian rất lâu, có lúc đến bảy năm mới đi tái sinh. Nếu trư�?ng hợp h�? bị kẹt lại trong thế giới trung gian này, h�? sẽ trở thành ma quỷ. Thông thư�?ng khi một ngư�?i đang hấp hối, chúng ta đ�?c kinh cầu nguyện hoặc nhắc nhở, h�? đ�?u nghe thấy, thậm chí ngư�?i bất tỉnh cũng thế. �?ối với vong linh trong cõi trung ấm cũng có khả năng nghe, cảm nhận và hiểu được khi chúng ta đ�?c sách "Tử thư Tây Tạng" (Tibetan Book of the Death) để cảnh tỉnh h�?. Vì thế, trong bảy tuần lễ đầu sau khi chết là th�?i gian rất quan tr�?ng để cho ngư�?i sống làm m�?i việc có thể giúp sức tái sinh cho ngư�?i chết.

Còn thần thức của những bé chết trước khi sinh (bị sẩy thai), trong lúc sinh hoặc tuổi còn nh�?, sẽ đi qua các trạng thái trung ấm một lần nữa và nhận thấy một hiện hữu khác. Cha mẹ của h�? cũng có thể tạo phước (meri-forious acts) để hồi hướng công đức cho vong linh hoặc thực hiện các pháp dành cho ngư�?i chết như th�? trì thần chú Kim cương Tát đ�?a một trăm âm (Hundred - syllable mantra of vajrasattva Helve norg), đủ túc số 100 biến, cúng dư�?ng đèn, bố thí, phóng sinh các loài vật... để giúp cho thần thức của hài nhi đó được nhẹ nhàng và dễ dàng tìm lối tái sinh.

- Geshe Lamrimpa : Không thể xác định th�?i gian chính xác là bao lâu. Nếu một ngư�?i không phải tái sinh vào cõi ngư�?i thì h�? li�?n thác sinh đến cõi khác chứ không qua giai đoạn thân trung ấm. Nhưng nói chung một ngư�?i có thể ở trong cõi trung ấm trung bình là 49 ngày, có ngư�?i ở một ngày, bốn ngày và có khi bảy ngày... Trong th�?i gian trụ lại trong trung ấm thân, vong linh tìm kiếm một đ�?i sống tương lai khế hợp với nghiệp của mình để tái sinh.

- Gerje Khamtul Rinpoche : �?ối với một số ngư�?i th�?i gian dài nhất là bảy tuần lễ, nhưng có một số khác chỉ ở trong thân trung ấm ba ngày. Phần lớn m�?i ngư�?i đ�?u phải đầu thai sau hai mươi mốt ngày.

Không phải ai chết cũng qua giai đoạn thân trung ấm. Có một số ngư�?i tu tập chứng ngộ, có một đ�?i sống phạm hạnh và lợi lạc, khi chết h�? trực tiếp tái sinh vào cảnh giới tốt lành chứ không qua giai đoạn trung gian này. Một ngư�?i phạm tội ngũ nghịch (giết cha mẹ, phá hoại chánh pháp...), hoặc có một đ�?i sống tiêu cực, ác độc... thì sẽ đ�?a li�?n vào địa ngục, hoặc một cõi xấu nào đó chứ không qua giai đoạn thân trung ấm.

[Nhím Lông Xù]

Soạn dịch: Thích Nguyên Tạng
Tu Viện Quảng �?ức, Melbourne, Úc Châu

QUAN �?IỂM CỦA PHẬT GI�?O
VỀ VIỆC TỰ S�?T

Xin cho biết quan điểm của Phật giáo như thế nào v�? vấn đ�? tự sát ?

- Kirti Tsenshab Rinpoche : �?ối với ngư�?i Phật tử, tự giết mình là một tội rất lớn. Vì sao ? Bởi vì có được thân ngư�?i là một trong những đi�?u khó và làm bị thương hoặc hủy diệt thân ấy là một đi�?u sai lầm rất lớn. Tự tử thư�?ng bắt nguồn từ kết quả của những cơn nóng giận. Chỉ có giận dữ ngư�?i khác mà không làm gì được nên trở lại giết chết mình. �?ối với một ngư�?i không theo đạo Phật cũng thế, tự tử là một hành vi đáng trách và tội lỗi. Sau khi chết, thần thức của h�? không có một nơi nào khác là phải lao theo nghiệp ác của mình. Vì thế chúng ta phải nghĩ cách làm thế nào để giúp h�? vượt qua những cơn khủng hoảng tinh thần và nỗi khổ đau của h�?. Ở trong tình trạng rối loạn, bế tắc và tuyệt v�?ng, cơn khủng hoảng trầm tr�?ng này có thể đẩy con ngư�?i đến chỗ tự sát.

- Garje Khamtul Rinpoche : Nhà Phật cho rằng tự tử là một đi�?u tồi tệ nhất mà con ngư�?i có thể làm. �?ây là một hành động tiêu cực khiến cho thần thức của kẻ ấy gặp khó khăn trong việc tái sinh. Theo truy�?n thống của Phật giáo Tây Tạng thì có hàng trăm vị nam và nữ thần ở trong thân của chúng ta, nếu phạm vào tội tự sát, đồng th�?i ta cũng giết cả h�?. Còn theo Phật giáo �?ại Thừa thì dưới chân của mỗi sợi tóc thì có hàng ngàn tế bào sống khác ..., khi ta giết ta thì đồng th�?i ta cũng hủy diệt chúng.

- Geshe Lamrimpa : Theo Phật giáo thì tự tử là một hành vi tiêu cực và là nguyên nhân khiến cho thần thức của ngư�?i ấy rơi rớt vào cõi xấu.

- Dilgo Khyentse Rinpoche : Khi một ngư�?i tự tử, thần thức của h�? thư�?ng phải đi theo nghiệp xấu của mình, rất có thể h�? sẽ bị một ác ma bắt lấy và chiếm đoạt sinh lực. �?ể giúp cho những ngư�?i này, các vị thầy có năng lực phải làm nhi�?u lễ cầu siêu đặc biệt như năm cuộc lễ và những nghi thức khác để siêu độ thần thức cho ngư�?i chết.

Trong th�?i gian chiến tranh tại Việt Nam, có nhi�?u Tăng sĩ đã tự thiêu, với động cơ là làm cho thế giới chú ý đến nỗi khổ đau chiến tranh ở VN. Việc tự thiêu của h�? phải chăng là hành vi tiêu cực ?

- Geshe Lamrimpa : Các vị Bồ Tát được phép thực thi một số hành vi mà ngư�?i thư�?ng cho đó là tiêu cực. Tuy nhiên, theo Phật giáo Nguyên thủy thì phản đối hành động này, vì thế tự tử luôn được xem là hành vi tiêu cực trong truy�?n thống này. Nếu bạn phân tích kỹ hơn, xem động cơ khiến các vị Tăng này tự thiêu là gì thì chúng ta mới phán quyết là tiêu cực hay tích cực. Trong một bộ kinh của Phật giáo có ghi lại câu chuyện v�? một vị Tỳ kheo trẻ bị một phụ nữ ép buộc phải lấy bà ta. Vị này biết rõ rằng nếu mình chịu lấy thì sẽ phá b�? giới luật ; mặt khác, nếu không chịu lấy bà ta sẽ vu khống rằng mình đã có những hành vi tồi bại. Vì thế, để giải quyết tình cảnh bế tắc này mà không phạm giới, vị ấy quyết định tự kết liễu đ�?i mình. Suy nghĩ như thế rồi, vị ấy giả v�? đồng ý và nói với bà ấy đợi một chút. Vị ấy vào phòng trong, đóng cửa và tự đâm vào cổ h�?ng mà chết. Trước khi tắt thở, vị ấy kính lễ mư�?i phương Tam Bảo và nói rằng : "Vì tôn kính Tam Bảo và gìn giữ giới hạnh mà con quyết định từ b�? thân này".

Trong kinh nói đây là hành vi tích cực và có công đức. Nếu trư�?ng hợp các Tăng sĩ Việt Nam vì động cơ muốn cứu vãn Chánh pháp của đất nước h�? không lún sâu vào chiến tranh, vì một động cơ cao cả như thế thì hành vi tự thiêu của h�? không thể cho là tiêu cực mà phải được xem là hành vi của các vị Bồ Tát.

Quan điểm của Phật giáo như thế nào v�? việc chấm dứt mạng sống trước khi ngư�?i ấy chết ? Bệnh nhân yêu cầu để cho h�? chết tự nhiên bằng cách không dùng thuốc hay những phương pháp y h�?c nào đó vì h�? quá đau đớn v�? thể xác và tinh thần trong khi việc đi�?u trị không mang lại kết quả.

- Garje Khamtul Rinpoche : Trong trư�?ng hợp này rõ ràng bạn muốn đem lại lợi ích cho ngư�?i khác, chấm dứt sự đau đớn của h�?. Tuy nhiên, cần phải xem xét cẩn thận chứ đừng nên hành động thiếu suy nghĩ, bởi vì giết một mạng ngư�?i là một tội ác, vì vậy, dù đau đớn dữ dội, thay vì để cho h�? chết thì cố gắng dùng hết khả năng để đi�?u trị cho h�?, có thể cho h�? uống thuốc giảm đau hoặc thuốc an thần chẳng hạn. Mặt khác, nên nhớ rằng thân ngư�?i rất khó khăn mới có được. Do vậy, các nhà chữa bệnh phải suy nghĩ cẩn thận trước khi quyết định việc này.

- Geshe Lamrimpa : Ngư�?i ta nên tiếp tục chữa trị để giữ mạng sống cho h�?. Nếu ngư�?i ấy chết với trạng thái tâm giận dữ, bất an, tiêu cực hay hôn mê thì sẽ gặp rất nhi�?u khó khăn trong việc đầu thai và sẽ gặp bất lợi cho đ�?i sống tương lai của h�?. Tuy nhiên, nếu cho h�? uống thuốc để rút ngắn mạng sống thì cũng không thích hợp.

�?ôi khi h�? muốn được chết thì sao ?

- Geshe Lamrimpa : H�? muốn chết trước th�?i hạn, bởi vì h�? không chịu đựng nổi sự đau đớn ngay trong đ�?i này. Nhưng h�? đâu biết rằng nỗi khổ đau ấy h�? vẫn phải đối mặt trong đ�?i sau, vì thế, tốt hơn hết nên giúp h�? đi�?u trị.

- Dilgo Khyentse Rinpoche : Sử dụng máy móc để kéo dài mạng sống của một ngư�?i không còn cơ may lành bệnh là đi�?u vô lý và hãi hùng. Tốt hơn cứ để cho h�? chết một cách tự nhiên trong bầu không khí yên bình. Khi sử dụng máy móc mà không có hy v�?ng hồi phục cho ngư�?i bệnh thì không phải là tội ác để chấm dứt việc đi�?u trị bằng máy. Rõ ràng không cần thiết để kéo dài sự sống nhân tạo cho h�?. Theo cái nhìn của nhà Phật, thì chúng ta nên làm bất cứ đi�?u gì có thể để trợ giúp cho ngư�?i ấy đối phó với sự xuống tinh thần trong gi�? phút đau đớn và sợ hãi, đem lại cho h�? ni�?m bình an vào phút cuối của cuộc đ�?i.

[Nhím Lông Xù]

Soạn dịch: Thích Nguyên Tạng
Tu Viện Quảng �?ức, Melbourne, Úc Châu

HIẾN TẶNG THỂ X�?C CÓ T�?T KHÔNG ?

H�?i : Ở phương Tây, hiến tặng những bộ phận trong cơ thể ngư�?i vừa chết là việc bình thư�?ng, như hiến tặng cặp mắt, quả thận để cho ngư�?i khác, việc làm này có ảnh hưởng hay làm trở ngại gì cho thần thức của ngư�?i chết không ?

- Dilgo Khyentse Rinpoche : Việc hiến tặng thi thể ấy là một đi�?u tốt, bởi vì nó phát khởi từ động cơ làm lợi lạc cho ngư�?i khác với lòng bi mẫn chân thật. Và một khi nó là ước nguyện cuối cùng của ngư�?i chết thì tuyệt nhiên không có ảnh hưởng hoặc có hại gì cho thần thức của h�? khi h�? r�?i b�? thể xác. Trái lại, việc làm tích cực này sẽ góp phần tạo thiện nghiệp cho ngư�?i ấy trong đ�?i sống vị lai.

- Garje Khamtul Rinpoche : Nếu một ngư�?i muốn hiến tặng thi thể của h�? thì nên lấy những bộ phận cần thiết ấy sau khi ngư�?i đó chết. �?i�?u này không có gì ảnh hưởng đến tiến trình thần thức thoát xác và tái sinh của h�?.

H�?i : Có nhi�?u trư�?ng hợp nếu các bộ phận của thi thể được lấy đi mà thần thức của h�? chưa r�?i kh�?i thể xác thì sao ?

- Dilgo Khyentse Rinpoche : �?i�?u này tùy thuộc vào lòng bi mẫn và ước nguyện của ngư�?i chết. Nếu ngư�?i ấy đã từng bày t�? nguyện v�?ng bố thí lớn lao đó một cách chân thành, thì có thể lấy đi những bộ phận cần thiết ngay cả trước khi tim ngừng đập, cũng không có hại gì cho thần thức.

- Garje Khamtul Rinpoche : Như tôi đã nói trên, thần thức sẽ r�?i kh�?i thể xác khi ta đụng chạm đến thi hài của h�?, chẳng hạn như ta kích thích vào vùng đỉnh đầu để chỉ dẫn cho thần thức thoát ra. Một khi thần thức đã ra rồi thì bạn có thể lấy đi những thân phần cần thiết. Do đó, nên lưu ý giúp ngư�?i chết làm phép chuyển di thần thức trước khi lấy những thân phần của h�?.

H�?i : Còn phương pháp đông lạnh (Cryonics) thi hài sau khi chết thì sao ?

- Dilgo Khyentse Rinpoche : Việc ấy hoàn toàn vô nghĩa, không đem lại một lợi ích nào. Thần thức ngư�?i ấy không thể quay lại thi thể một khi ngư�?i ấy đã chết thật sự.

[Nhím Lông Xù]

Soạn dịch: Thích Nguyên Tạng
Tu Viện Quảng �?ức, Melbourne, Úc Châu

LÀM GÌ �?Ể CHUẨN BỊ CHO C�?I CHẾT ?

H�?i : Có phương pháp nào tốt nhất để chuẩn bị cho cái chết của mình không?

- Dilgo Khyentse Rinpoche : Phương pháp tốt nhất để chuẩn bị cho cái chết của mỗi ngư�?i là nên tu tập tâm linh trong suốt cuộc đ�?i mình.

- Kirti Tsenshab Rinpoche : Một lần nữa tôi phải đ�? cập đến hai hạng ngư�?i, thứ nhất là tín đồ theo đạo Phật, thứ hai là những ngư�?i không có đạo.

�?ối với hạng ngư�?i thứ nhất đã từng quy y và tu h�?c theo Chánh pháp, khi h�? biết rằng cái chết đang đến với h�? thì đó là th�?i gian giúp h�? tinh tấn hơn trong việc tu tập của mình.

�?ối với hạng ngư�?i thứ hai, chưa h�? nghĩ gì v�? con đư�?ng đạo trong cuộc đ�?i h�?, nên khuyên h�? cố gắng phát khởi tâm đạo, tâm đạo ở đây nghĩa là suy nghĩ v�? đi�?u tốt, nghĩ và cầu mong đi�?u tốt đến với ngư�?i khác. �?ây là cách tốt nhất dành cho những ngư�?i không có đạo chuẩn bị cái chết.

- Garje Khamtul Rinpoche : Giống như ta đi đến một nha sĩ, đó là đi�?u không ai tránh kh�?i, việc cuối cùng cũng phải xảy ra, chết cũng thế, vì vậy có gì tốt đẹp bằng nếu ta bắt đầu suy nghĩ v�? nó ngay bây gi�?. �?ể biết rõ v�? cái chết ta nên h�?i các bậc thầy của mình, những ngư�?i có kiến thức v�? cái chết, các ngài sẽ cho chúng ta biết con ngư�?i sẽ chết như thế nào. Nếu ta có những hiểu biết như thế, ta thật sự không sợ chết và nó sẽ giúp đỡ ta rất nhi�?u.

- Geshe Lamrimpa : Nếu một ngư�?i đang chuẩn bị một nơi tái sinh hạnh phúc thì sẽ loại b�? tham sân si và tịnh hóa mư�?i ác nghiệp nếu đã phạm phải trong quá khứ, bày t�? sự hối tiếc và lập nguyện không vi phạm giới pháp trong tương lai. �?ây là l�?i dạy chung cho tất cả m�?i chúng sinh. �?ối với một ngư�?i đã th�? giới để tu hay một hành giả Mật giáo, h�? phải sám hối và tịnh hóa tất cả giới luật và l�?i phát nguyện mà h�? đã phá b�?.

Mặt khác, nếu muốn đ�?i sau giàu sang thì phải thực hành pháp bố thí, muốn được hạnh phúc thì phải giữ giới hạnh, muốn được trư�?ng th�? nên tránh sát sinh, muốn được ngưỡng mộ và tôn kính phải tu pháp nhẫn nhục. Muốn giải thoát thì tu tập sáu hạnh của Bồ Tát, v.v... Nói chung, nếu chúng ta loại b�? hết ác nghiệp, tịnh hóa hết tất cả nghiệp chướng và hướng đến hành vi công đức, tạo cho ta có một sức mạnh hỷ lạc v�? nội tâm. Khi cái chết đến với ta, chính năng lực công đức và giới hạnh ấy sẽ tiếp sức cho ta đi tới một đ�?i sống khác an toàn và hạnh phúc. �?ó là cách tốt nhất để chuẩn bị cho cái chết của m�?i ngư�?i.

H�?i : Ở trong Phật giáo có một vài phương pháp thi�?n quán niệm v�? cái chết và kể lại tiến trình chết. Loại thi�?n này có lợi ích gì không ?

Theo triết h�?c của Phật giáo, phương pháp thi�?n quán tưởng v�? cái chết là nhắm vào mục đích để ta ý thức được cuộc đ�?i là vô thư�?ng và ta sẽ trở nên quen thuộc với những diễn biến khác nhau v�? cái chết mà con ngư�?i sẽ phải đi qua. �?i�?u đó rất có ích. Trong pháp tu này, hành giả biết rõ những dấu hiệu xảy ra trong tiến trình đưa đến cái chết như sự suy yếu của sáu giác quan, và sự tan rã dần của thân tứ đại... Rồi tiếp đó, ta cũng nhận ra rằng khi ta tái sinh vì sự hỗn hợp giữa tinh cha, huyết mẹ và thần thức của ta ; một lần nữa, ta lại thấy cái chết đến với ba thứ này, tiến trình sinh tử này không dứt cho đến khi ta giác ngộ. Theo triết h�?c Phật giáo Tây Tạng thì luyện tập quán tưởng v�? cái chết là một pháp tu rất quan tr�?ng.

CHỦ NGHĨA VỊ THA LÀ TR�?I TIM CỦA PHẬT GI�?O

H�?i : Ở phương Tây, nh�? Phật giáo mà trong những năm gần đây có sự phát triển rất nhanh v�? phong trào thiết lập những Tiếp Dẫn �?ư�?ng để chăm sóc cho những ngư�?i sắp lâm chung. Các ngài có nghĩ rằng chúng ta có thể đem lại lợi lạc cho ngư�?i chết không ?

- Garje Khamtul Rinpoche : Tôi cho rằng phong trào này rất tốt bởi vì ngư�?i phục vụ và ngư�?i được chăm sóc đ�?u biết rõ mình cuối cùng cũng đi đến cái chết, do đó khi còn sống trên đ�?i này h�? cố gắng làm m�?i đi�?u tốt đẹp và nhất là giúp đỡ những ngư�?i sắp lâm chung. Giống như khi bạn đi máy bay, biết rằng bạn đang ở trên không trung và có cảm giác sợ hãi. Nhưng khi bạn thấy xung quanh có đủ tất cả những tiện nghi để giúp đỡ bạn thì bạn cảm thấy như mình đang ở nhà, bạn cảm thấy hạnh phúc v�? đi�?u đó. Tóm lại, tôi thấy rằng các Tiếp Dẫn �?ư�?ng ở phương Tây rất tốt, vì nó giúp cho ngư�?i sắp lâm chung cảm thấy an toàn, tự tin và không sợ hãi nữa.

- Kirti Tsenshab Rinpoche : �? tưởng thành lập các dưỡng �?ư�?ng Tiếp Dẫn cho ngư�?i sắp lâm chung là biểu trưng cho lòng bi mẫn vô biên của chúng ta đối với ngư�?i sắp chết. �?ây là một phong trào rất tốt mà tôi cho rằng phát triển nhi�?u Trung tâm thêm chừng nào tốt chừng ấy. Ở phương Tây xưa nay không quan tâm đến vấn đ�? tu tập tâm linh, nên ngư�?i sắp chết rất cần sự nâng đỡ v�? tinh thần ở cuối đ�?i, đi�?u này giúp cho h�? có một sức mạnh nội tâm để vượt qua nỗi hãi hùng của cái chết.

Cuối cùng, trái tim của Phật giáo là lòng vị tha, nghĩ đến ngư�?i khác và giúp đỡ cho h�?. Chúng ta phải nỗ lực nhi�?u hơn nữa để có thể đem lại sự an ủi, nâng đỡ tinh thần cho h�? mà xã hội đã một th�?i b�? rơi và thiếu quan tâm.

Từ đáy lòng mình, tôi muốn nói l�?i cảm ơn Thầy (ngư�?i thực hiện cuộc ph�?ng vấn này là sáng lập viên một Tiếp Dẫn �?ư�?ng ở Úc �?ại Lợi) rất nhi�?u và tôi phải nói rằng Thầy đừng nghĩ rằng mình đang cô đơn với việc làm này. Vì tất cả những gì mà Thầy đang làm hiện nay là đại diện cho một đư�?ng hướng hoạt động của Phật giáo trong th�?i hiện đại. Chư Phật, Bồ tát và các vị Thiên thần Hộ pháp luôn ủng hộ và luôn ở phía Thầy.

[Nhím Lông Xù]

Soạn dịch: Thích Nguyên Tạng
Tu Viện Quảng �?ức, Melbourne, Úc Châu

DƯỚI �?NH S�?NG CỦA C�?I CHẾT

Rich Fields, một nhà thơ, nhà văn, đệ tử của Hòa thượng Chogyạm Trungpa Rinpoche và nhi�?u bậc thầy nổi tiếng ngư�?i Tây Tạng, ông được ghi nhận là mắc bệnh ung thư phổi từ năm 1995. Hiện nay ông đang giữ chức Tổng biên tập tạp chí Yoga và Phó tổng biên tập nguyệt san Phật giáo Tricyle (xuất bản tại Hoa Kỳ). Ông đang cư ngụ tại Fairfax, bang California với ngư�?i săn sóc là bà Marcia Cohen. Ông là tác giả của nhi�?u quyển sách Phật giáo có giá trị như "Làm sao những con thiên nga đến được cái hồ, Lịch sử Phật giáo nước Mỹ...". Cuộc ph�?ng vấn này do đạo hữu Helen Tworkov (Tổng biên tập t�? Tricyle) thực hiện vào tháng 5 năm 1997 để tìm hiểu quan điểm v�? cái chết của ông.

Tricycle : Lần đầu tiên khi biết mình ung thư, ông đã làm gì ?

Fields : Vào tối hôm ấy, một vị Lama cho tôi một l�?i dạy của đức Phật Dược Sư (Medicine Buddha) và tôi cảm thấy an ủi. Tôi xem căn bệnh nan y này là một cơ hội tốt để tôi trả nghiệp. �?ó là một trong những Bồ tát hạnh mà bạn phải thực hành. Quan điểm này rất khác biệt so với quan điểm của phương Tây. Quan điểm của Bồ tát làm đảo lộn hết m�?i thứ xung quanh nó. �?ây là một pháp môn luyện tập của Kim Cương thừa, chấp nhận bất cứ m�?i hoàn cảnh khó khăn nào và phải đưa nó vào con đư�?ng tu tập, không cứ là hoàn cảnh tốt mà bất cứ một tình huống nào cũng biến nó trở thành phương tiện để tu luyện. Bạn có thể mong rằng "chứng bệnh này giúp tôi mang lấy hết bệnh của tất cả chúng sinh, nhận lấy hết đau đớn của chúng sinh, để cho h�? kh�?i bệnh và đau đớn". Bằng cách này, bạn tấn công vào "bạn ngã tự thương xót lấy mình" và nhi�?u vấn đ�? cơ bản khác phát sinh khi chúng ta mắc bệnh, chẳng hạn như chúng ta tự h�?i "tại sao tôi... ?".

Tricycle : Các bậc thầy của ông đã nói gì ?

Fields : Câu nói đầu tiên của h�? luôn luôn là : "M�?i ngư�?i đ�?u phải chết. Chết là một sự thật". Hoặc "Chúng ta có thể đi�?u trị bệnh này và con sẽ kh�?i thôi". Hay "Ổ, con ch�? đợi cái gì nào ? Có sanh ắt phải có tử". Rồi một ý kiến khác "Con may mắn vì nó là một cơ hội tốt cho việc tu luyện của con".

Tricycle : May mắn, bởi vì ông là một hành giả tu luyện ?

Fields : May mắn là vì có th�?i gian để chuẩn bị m�?i thứ, dù bạn là một hành giả hoặc không. Quan điểm thông thư�?ng ở phương Tây là "Ổ, may mắn là vì h�? đã chết trong lúc ngủ hay chết vì cơn đau tim hoặc chết đột ngột". Tuy nhiên, bệnh ung thư là đặc biệt tốt cho bạn, bởi vì bạn có đủ th�?i gian để tiên liệu m�?i việc và giải quyết nó. V�? việc tu tập thì theo l�?i dạy của thầy Trungpa Rinpoche rằng : "Chết là sự thật, nó đến mà không báo trước. Thân này sẽ trở thành một xác chết". Chết chỉ là một phần trong đ�?i sống của chúng ta. N�?n văn hóa của phương Tây giúp đỡ chúng ta phớt l�? với cái chết, nhưng phương �?ông thì phải nhìn thẳng vào cái chết, từ một quan điểm ấy, một căn bệnh ở vào giai đoạn chót rất có thể hữu ích cho việc tu tập tâm linh.

Tricycle : Những ý kiến "nó tốt cho việc tu tập của bạn" có quấy rầy ông không?

Fields : Ở những trung tâm tu h�?c đi�?u đó thư�?ng được xem là chuyện đùa. �?ối với một ngư�?i chưa có kinh nghiệm thì đi�?u đó thật phi�?n hà, h�? lập tức phản kháng, đầu hàng hay chấp nhận. Còn đối với tôi thì không.

Tricycle : Ông quan tâm đến việc tiên đoán sự phát triển của căn bệnh không ?

Fields : Không, quan điểm của tôi là "Tôi sẽ sống cho đến lúc chết", một việc mà tất cả m�?i ngư�?i đ�?u có thể làm. Tôi không hiểu hết giá trị của những câu nói mà m�?i ngư�?i thư�?ng nói rằng : "Anh còn bốn tháng nữa để sống". Và tôi không muốn tạo ra bất cứ một gánh nặng nào cho ai. Tôi không bao gi�? quan tâm đến những l�?i nói may mắn.

Tricycle : Ông sẽ ch�?n giải pháp nào giữa việc chấp nhận cái chết và cố gắng đi�?u trị căn bệnh ở đoạn cuối ?

Fields : Chúng ta có quy�?n ch�?n lựa sao ? Cuối cùng tất cả chúng ta đ�?u phải chết. Chết là sự thật, nó đến mà không cần báo trước, và thân này sẽ trở thành cái xác. Phật giáo luôn luôn kiên định v�? vấn đ�? này. Những bác sĩ đầu tiên nói với tôi rằng số lượng thống kê bệnh ung thư phổi giống như tôi đ�?u không có cơ may chữa kh�?i. Tôi đã từng nói với các bác sĩ, tôi không quan tâm đến việc nghe h�?. Tôi sẽ sống cho đến khi tôi chết dù bốn tháng hay năm năm. Các bái sĩ cũng như thế, h�? cũng sống cho đến lúc chết. Ông ta biết khi nào tôi chết nhưng ông ta thì không biết khi nào đến lượt mình. Nếu tôi chống lại cái chết, có thể tôi sẽ chết sớm hơn.

Tricycle : Khi ông chống lại bệnh ung thư, nó có trở nên là một cái gì đó phân ly giữa nó và ông không ?

Fields : Trước hết, tôi cảm thấy nó giống như một cái gì đó đã tấn công tôi. Dĩ nhiên, các tế bào tôi đã bảo vệ tôi. Những phản ứng đầu tiên của tôi là xác định mình là một chiến binh đầy sức mạnh. Tôi phải chiến đấu. Sau đó, có một lần chữa bằng hóa trị, tôi dùng Mật Chú và quán niệm thần Phẫn nộ để tiêu diệt các tế bào ung thư trong th�?i gian hóa trị.

Tricycle : Việc công phu tu tập của ông có thay đổi khi ông được chẩn đoán không ?

Fields : Công việc tu tập của tôi càng trở nên tích cực. Tôi thấy có kết quả rõ ràng hơn trong một th�?i gian ngắn so với những thành tựu thi�?n định mà tôi phải b�? ra trong một th�?i gian dài như trước đây.

Tricycle : Ông có bắt đầu dành nhi�?u th�?i gian cho công phu buổi sáng không ?

Fields : Có, tôi vẫn công phu như mỗi ngày. Tôi cảm thấy không có vấn đ�? là tôi ngồi bao lâu hoặc có liên hệ đến chỗ ngồi. Việc hành trì của tôi vẫn không thay đổi.

Tricycle : Nó có ảnh hưởng đến cách cư xử của ông không ?

Fields : Có thể. Tuy nhiên tôi vẫn có những thói quen thông thư�?ng. Tôi vẫn làm việc như m�?i ngày, vẫn giữ các mối quan hệ, vẫn viết bài và tôi vẫn sống. �?ôi khi tôi nghĩ mình nên gia nhập vào một trại tu dưỡng và tôi nỗ lực tu tập để đắc đạo trước khi chết (cư�?i lớn). Nhưng đồng th�?i tôi thích ch�? đợi từng phút giây, bình an và chiến đấu để sống một cách tr�?n vẹn, và đó là những gì mà tôi ch�?n.

Tricycle : Ông có tự thương hại mình không ?

Fields : Tôi nghĩ tự thương hại mình là đi cùng với bản ngã. Khi đi�?u này xảy ra lần đầu tiên, nó mong muốn tất cả những nghiệp của tôi đến đậu đúng trên chóp mũi của tôi, nhìn thẳng vào mắt tôi, liếc nhìn tôi và tôi bắt đầu liếc nó trở lại. �?ó là bộ mặt của một chiến binh. Sau đó, tôi được chẩn đoán. Allen Ginsberg g�?i điện và nhắc cho tôi nhớ l�?i của thầy Trungpa Rinpoche đã nói với Billy Burroughs, một ngư�?i sống nh�? ghép bộ phận gan mới. Rinpoche nói rằng : "Con sẽ sống hoặc sẽ chết, cả hai cái đ�?u tốt cả". Tôi không muốn cái chết của tôi là một kẻ đối đầu. Chết không phải là một kẻ thù. Chết là một phần trong đ�?i sống của chúng ta. Ung thư có thể xem nhu là kẻ thù. Nhưng chính cái chết tự nó đến và đến bất cứ lúc nào, nó không phải là một kẻ thù. �?ó là cái đã được chấp nhận và đó là thế đứng của một chiến binh. �?ối với một chiến binh, chết không phải là kẻ thù. Khi các sĩ quan đội quân cảm tử của Nhật Bản ra chiến trận, h�? thư�?ng được lãnh ti�?n thưởng cảm tử. Nếu bạn bước vào chiến trận với sự can đảm không sợ hãi và biết rằng cái chết có khả năng xảy ra, thì bạn sẽ chiến đấu gi�?i hơn và bạn sẽ chiến thắng ! Nhi�?u pháp môn tu tập của Phật giáo nói chung là nhắm vào việc loại b�? sự sợ hãi v�? cái chết, một loại sợ hãi v�? cái sinh hay sợ hãi v�? cuộc sống của chúng ta.

Tricycle : Ông đã chẩn đoán biết mình đang bệnh ung thư còn tôi thì không. Có sự khác biệt nào giữa chúng ta ? Có phải ông hấp hối trước tôi ? Có phải tình cảnh của ông có thức tỉnh v�? cái chết trong khi tôi vẫn ở trong vòng ảo tưởng là tôi sẽ sống mãi ?

Fields : Không phải là bạn sẽ sống mãi mãi. Những sự tính toán th�?i gian có hơi khác biệt. Tôi được nói rằng tôi đang ở trong cơn nguy cấp. Sự lựa ch�?n th�?i gian chính xác là một vấn đ�?. Nhưng tôi nói với một bác sĩ ở Stanford v�? ý kiến thứ hai, tôi nói "M�?i ngư�?i đ�?u nói đây là bệnh không thể cứu chữa được", và ông ta nói "Có phải ai đó nói với anh là "không thể chữa được" ở giai đoạn cuối phải không ?". Và tôi trả l�?i : "Không có ai đ�? cập đến việc đó cả". Có nhi�?u căn bệnh không thể chữa được hoặc mãn tính, nhưng có thể xoay xở và cứu vãn được ở giai đoạn chót. Tôi đang sống với th�?i kỳ thay đổi thư�?ng xuyên. Hiện nay tôi đang ở trong tình trạng thuyên giảm. Bệnh ung thư giống như một con tê giác (Rhi-noceros) b�? ngoài của nó trông rất xấu xí, đôi mắt nh�?, làn da sần sùi, ruồi bu xung quanh, trông giống như một con kỳ lân hung dữ ; và đó là con tê giác hi�?n lành, đang nhai c�? trong đầm lầy, không chú ý đến bạn, bạn cảm thấy thuyên giảm và kh�?e mạnh. Nhưng vào lúc nào đó, con tê giác nhìn quanh quẩn, chạy như điên đến chỗ bạn... Sự khác biệt ở đây là tôi luôn có một con tê giác ở xung quanh.

Tricycle : Ông tin đi�?u gì sẽ xảy ra sau khi chết ?

Fields : Tôi không biết. Tôi nghĩ tôi cảm thấy thoải mái với một ngư�?i theo thuyết bất khả tri, có xảy ra hoặc không xảy ra cũng vậy thôi. Và tôi nghĩ là tôi đồng ý với những gì mà cư sĩ Stephen Batchelor nói với m�?i ngư�?i có lý khi tu tập để có một nơi tái sinh tốt, đó không phải là kinh nghiệm của tôi. Tôi tu luyện tâm linh để có đ�?i sống hiện tại tốt hơn, an vui hơn... Và nếu kết quả tu tập giúp tôi trong đ�?i sống này thì tôi chắc rằng nó cũng giúp tôi lúc tôi chết, vì chết là một phần của đ�?i sống.

Tricycle : Ông muốn an táng thi thể của mình như thế nào ?

Fields : Tôi muốn nghe ý kiến của bạn trước.

Tricycle : Tôi muốn theo phương pháp "không táng" (sky burial) ở Nova Scotia. �?ặt thi hài trên vùng St. Lawrence để làm thức ăn cho chim đại bàng, quạ, chó sói và côn trùng. Dĩ nhiên đi�?u này bất hợp pháp, nhưng đó là sở thích của tôi.

Fields : Tôi cũng thích kiểu "không táng" này, tuy nhiên h�?a táng (cremation) thì dư�?ng như là một sự lựa ch�?n tốt hơn. Nhưng phải là h�?a táng theo kiểu của ngư�?i Ấn �?ộ, đặt thi thể lên đống củi để thiêu. �? kiến của tôi bị ảnh hưởng bởi l�?i dạy của thầy Trungpa Rinpoche là không di chuyển thể xác chỗ khác trong 3 ngày đầu, bởi vì cần có đủ th�?i gian để cho thần thức r�?i kh�?i xác thân hoàn toàn. Lý tưởng nhất là đặt thể xác trong chánh điện rồi đắp chiếc m�?n lên, để cho m�?i ngư�?i nhìn thấy, chiêm nghiệm hoặc để quán tưởng tử thi, và rồi có một buổi lễ đặc biệt được thực hiện. Nếu có một ngư�?i nào đó đến làm phép chuyển đi tâm thức thì thật là tuyệt v�?i. Tôi nghĩ thật là tốt biết bao cho m�?i ngư�?i có một buổi tiệc vào ngày ấy. Nói chung, một lần nữa, tôi thích h�?a táng ngoài tr�?i theo kiểu của ngư�?i Ấn.

Tricycle : Ông có thể khuyên đi�?u gì cho những ngư�?i có hoàn cảnh tương tự như ông ?

Fields : Tôi là nhân vật trung tâm của cuộc nói chuyện này, m�?i ngư�?i có thể tìm thấy những đi�?u hữu ích cho bản thân mình v�? sự lựa ch�?n phương pháp đi�?u trị theo y h�?c truy�?n thống. Trong một số truy�?n thống tâm linh, có một quan điểm cho rằng m�?i việc đ�?u xuất phát từ tâm, cho nên m�?i căn bệnh cũng phải được chữa trị từ tâm hay bằng cách luyện tập tâm linh, tư duy tích cực hoặc có ni�?m tin. Có ngư�?i nói rằng cả thân và tâm đ�?u có sự ảnh hưởng lẫn nhau. Nhưng một số ngư�?i khác thì cho rằng chỉ quan tâm đến việc đi�?u trị bằng y khoa, kinh nghiệm của tôi là chữa trị bằng thuốc Tây, bằng phương pháp xạ và hóa trị, nếu đi�?u trị đúng cách đúng lúc thì sẽ có kết quả tốt, thậm chí có một số ngư�?i chữa trị bằng độc dược nữa. Nói chung, theo tôi ngư�?i bệnh phải theo dõi và kiểm tra thư�?ng xuyên căn bệnh của mình rồi ch�?n lựa phương pháp đi�?u trị. Tôi thấy một số ngư�?i đã chết vì bị hỗn loạn giữa các lối đi�?u trị.

Tricycle : Vai trò của ngư�?i chăm sóc bệnh như thế nào ?

Fields : Tôi thấy ngư�?i săn sóc gặp khó khăn nhi�?u hơn ngư�?i bị ung thư. Sức chịu đựng của h�? còn nhi�?u hơn ngư�?i bệnh. Tôi may mắn có được Marcia săn sóc. Cô ấy phát nguyện giúp đỡ tôi trong th�?i gian đi�?u trị này. Cô ấy cùng tôi đi bác sĩ, ghi chép, h�?i han và chuẩn bị m�?i thứ cho cuộc giải phẫu phức tạp. Giúp đỡ một ngư�?i chống lại ung thư thật sự là một đi�?u khó khăn thử thách.

Tricycle : Ông có quan tâm đến việc chẩn đoán bệnh không ?

Fields : Lại đ�? cập đến vấn đ�? này một lần nữa. Thừa là không tốt. Một trăm phần trăm là tôi sẽ chết. Nhưng tôi sẽ sống cho đến khi tôi chết. Có một đi�?u tôi muốn nói ở đây là giáo pháp của đạo Phật rất tuyệt v�?i ở phần đầu, phần giữa và phần cuối, m�?i ngư�?i nên cầu h�?c và tu tập trước khi quá trễ.

[Nhím Lông Xù]

Soạn dịch: Thích Nguyên Tạng
Tu Viện Quảng �?ức, Melbourne, Úc Châu

BẠN MU�?N
"NGÀY ẤY" NHƯ THẾ NÀO ?

"Tôi muốn được chết như một ngư�?i phụ nữ mà tôi đã từng săn sóc, đã qua đ�?i hai tuần trước. Bà là một ngư�?i bình thư�?ng. Nhưng bà có phước chết vào lúc tuổi già mà không bệnh hoạn, đầu óc hoàn toàn tỉnh táo, có đầy đủ thân quyến và Tăng Ni bên cạnh bà vào gi�? phút cuối cùng. Vào ba tuần lễ cuối, bà t�? ra sáng suốt lạ lùng giống như thể bà là một bậc thầy. Bà cung cấp các nhu cầu cần thiết cho m�?i ngư�?i, một việc mà bà vẫn luôn làm. Cuối cùng bà bày t�? lòng biết ơn m�?i ngư�?i và bà ra đi..."

Ni sư Ani Lodro

(63 tuổi, Tu viện Samye Ling ở Scotland)

"Tôi muốn chết trong trạng thái yên bình, lúc nào thì không thành vấn đ�?. Tôi không biết lúc đó như thế nào nhưng bây gi�? đây tôi rất an lạc. Hy v�?ng rằng tôi sẽ an lạc khi cái chết đến với tôi".

Thích Giác Hạnh

(Làng Hồng, Pháp quốc)

"Cháu không muốn chết. Nhưng cháu đoán là mình sẽ sống lâu như cháu mong muốn".

Bé Nandita

(10 tuổi ở Santafe, New Mexico, Hoa Kỳ)

"Tôi muốn hoàn tất m�?i việc trước khi ngày ấy đến...". Lee Moore

(24 tuổi ở Kent, bang Ohio, Hoa Kỳ)

"Tôi muốn chết tỉnh thức, vì thế tôi sẽ biết rằng tôi đang chết. Tôi muốn chết trong chánh niệm và tỉnh giác. Tôi không sợ chết".

Thượng t�?a Bimal Tishya

(Tu viện Bodhi Carya, bang Calcutta, Ấn �?ộ)

"Tôi muốn chết trong tỉnh thức".

Chân Hội

(Montreal, Canada)

"Tôi muốn chết một mình. Một nơi nào đó cách biệt và giữa những hàng cây đẹp với những con chó yêu dấu của tôi".

Gretel Ehrlich

(Bang California, Hoa Kỳ)

"Tôi muốn chết trong hạnh phúc".

Harrison Hoblitrelle

(74 tuổi, Massachusetts, Hoa Kỳ)

"Tôi muốn chết một cách tự nhiên, ngay cả lúc tôi bị bệnh. Tôi muốn chết trong cách chết của con ngư�?i : Máy móc của n�?n y h�?c hiện đại ngày nay kéo dài mạng sống của con ngư�?i làm cho h�? không thể chết theo th�?i gian của h�?, con ngư�?i không thể chết với phẩm cách của h�?".

Thượng t�?a Nakagana

(Chùa Daihizan Fumon, �?ức quốc)

[Nhím Lông Xù]

Soạn dịch: Thích Nguyên Tạng
Tu Viện Quảng �?ức, Melbourne, Úc Châu

CHẾT, MỘT PH�?P MÔN TU

Nhi�?u ngư�?i sẽ ngạc nhiên h�?i tại sao chết cũng là pháp tu. Theo giáo lý đạo Phật, đó là pháp tu rất quan tr�?ng. Chết xuất phát từ tính vô thư�?ng, sự thay đổi và biến chuyển, vạn vật có sinh có tử, có hợp có tan, là trung tâm điểm của việc tu tập Tuệ giác.

Quán niệm v�? cái chết không phải là một bài luyện tập v�? sự bi ai, cũng không phải sự bất hạnh của cuộc sống. Thật ra khi quán niệm v�? cái chết được thực hành đúng, nó sẽ mang lại sự bình yên biết bao. Có lẽ không có gì phải ngạc nhiên vì hầu hết mỗi chúng ta đ�?u bối rối khi nói đến cái chết. Chúng ta đã không th�?a hiệp với bản chất của cơ thể và không thấy cái chết là quá trình tự nhiên. Vì vậy chúng ta có những phản ứng buồn cư�?i, đùa cợt quá mức, lẫn tránh hay bi lụy. Quán niệm v�? cái chết có thể mang lại cho chúng ta sự cân bằng.

Trong Kinh Sattipatana đức Phật có dạy nhi�?u phương pháp quán niệm, trong đó có pháp quán niệm v�? nghĩa địa (cemetery contemplation). Vào th�?i đức Phật còn tại thế, các hành giả đi đến nhà các nghĩa địa thật và đôi khi h�? sống ở đó trong một th�?i gian dài. Các tử thi không được chôn cất hay h�?a táng mà vứt b�? tại nghĩa trang làm thức ăn cho những con kên kên và những con thú ăn thịt khác. Vì thế, các hành giả phải quan sát thi thể con ngư�?i qua những giai đoạn hôi hám, sình ươn, mục rữa... Vấn đ�? chính mà hành giả phải thấy là dù thân thể này của ai đi nữa thì cũng phải chịu cùng một quy luật sinh diệt.

Hiện nay, pháp tu quán niệm v�? nghĩa trang này vẫn còn áp dụng ở các tự viện trong rừng sâu tại châu �?. �?ạo Phật cho rằng, nay ta còn trẻ áp dụng pháp tu này sẽ giúp ta vượt qua nỗi sợ hãi v�? cái chết.

Quán niệm v�? cái chết là tu tập v�? Tuệ giác. Trí tuệ này có thể nhìn thấy rõ bản chất như thật của sự vật. Bạn có thể thấy rằng quán niệm v�? cái chết sẽ khiến cho bạn mạnh mẽ, giúp bạn vượt qua những khó khăn trong tu tập, chẳng hạn như cảm giác bồn chồn, buồn ngủ hay đau đớn. Như chính trư�?ng hợp của ngư�?i viết, khi tôi thấy mình buồn ngủ trong lúc t�?a thi�?n thì tôi chỉ nghĩ đến các chết của chính mình, nó lập tức đánh thức tôi. Hay lúc tôi khó chịu, cau có hoặc thả hồn đâu đâu, thì tôi cũng nghĩ v�? cái chết của chính tôi. Rất ít đi�?u cản trở khi bạn chiếu ánh sáng của các chết lên nó. Hãy xem cái chết như một ngư�?i cố vấn của bạn.

Trong Kinh Pháp Cú (Dhammapada), chứa đựng nhi�?u l�?i dạy độc đáo của Phật, rằng con ngư�?i sẽ không đánh nhau hay tranh cãi khi h�? biết rõ rằng tất cả đ�?u sẽ chết. Khi quán v�? cái chết chúng ta cũng đang bày t�? lòng từ bi với kẻ thù. Chúng ta thấy rằng chúng ta cùng là đồng sự với nhau. Tâm chúng ta sẽ m�?m đi khi ta nhận ra tất cả m�?i ngư�?i đ�?u có chung một số phận : chết.

Có nhi�?u lợi ích khác khi chúng ta thực hành pháp quán niệm v�? cái chết. Hiện tại bạn đang bận rộn làm m�?i việc, dành nhi�?u th�?i gi�? để ăn và ngủ. Chỉ một l�?i thỉnh cầu ở đây là bạn hãy suy gẫm v�? cái chết, đi�?u đó có thể giúp bạn đánh giá các bạn tiêu hao năng lượng của mình. Một khi bạn biết rằng không có sự vĩnh cửu: (forever) thì có lẽ bạn sẽ thay đổi tích cực và dành nhi�?u th�?i gian để tu tập.

[Nhím Lông Xù]

Soạn dịch: Thích Nguyên Tạng
Tu Viện Quảng �?ức, Melbourne, Úc Châu

THỰC HÀNH PH�?P QU�?N
VỀ C�?I CHẾT

I. Nội dung của pháp quán :

Cái chết không thể tránh kh�?i.

1. M�?i ngư�?i đ�?u phải chết.

2. Tuổi th�? của ta đang giảm xuống theo th�?i gian.

3. Th�?i gian dùng để tu tập trong đ�?i ta rất ngắn ngủi.

Không thể biết khi nào ta chết.

4. Tuổi th�? con ngư�?i không chắc chắn.

5. Có nhi�?u nguyên nhân đưa đến cái chết.

6. Cơ thể con ngư�?i quá mong manh.

Thực tế chỉ có tu tập mới có thể giúp chúng ta lúc chết.

7. Tài sản và thú vui không thể giúp ta.

8. Ngư�?i thân của ta cũng không thể giúp ta.

9. Chính cơ thể của ta cũng không thể giúp ta.

II. Quán niệm như thế nào ?

Nhi�?u hành giả đang tu pháp thi�?n quán niệm (Vipassana) có thể chưa bao gi�? niệm v�? cái chết. vì pháp thi�?n này nhấn mạnh trực tiếp đến những gì đang xảy ra ở th�?i điểm hiện tại. Khi hành thi�?n quán niệm bạn không được khuyến khích tư duy. Tuy nhiên trong thi�?n quán niệm v�? cái chết bạn phải sử dụng tiến trình tư duy một cách sáng tạo để tạo ra một trợ thủ cho việc phát triển Tuệ giác.

Thật hữu ích khi bắt đầu pháp quán này bằng cách chú tâm vào hơi thở hay tận dụng những kỹ thuật khác để làm tâm bạn an tịnh. Mỗi ngày bạn có thể luyện tập 20 phút. Trước hết là tìm cách tĩnh tâm. Ch�?n một trong những đối tượng niệm để quán tưởng và đi sâu vào đó. Khi chấm dứt quán niệm ở phần này bạn lướt qua phần khác (xem lại trong bản nội dung ở trên).

Cụ thể bạn quán tưởng như sau : Bạn ch�?n ý tưởng và nói : "M�?i ngư�?i đ�?u phải chết". Rồi bạn đem ý tưởng đó vào trong suy tưởng và quán niệm nó. �?ây là lúc việc thực hành trở nên rất sáng tạo. Mỗi ngư�?i đ�?u có thể thực tập theo cách riêng của mình. Bạn có thể quán tưởng chính bản thân mình hay một ngư�?i bạn của mình đang hấp hối, hay quán tưởng những nấm mồ của ngư�?i thân trong nghĩa địa, hoặc bộ xương của chính bạn. Mức độ định tĩnh và tập trung mà bạn có được từ quán niệm có liên quan rất lớn đến chất lượng và kết quả tu tập của bạn. Nếu bạn đã có định lực rồi, bạn sẽ trở nên rất linh hoạt, bạn có thể chất vấn, suy niệm và ngay cả chơi đùa với nó : cái chết.

[Nhím Lông Xù]

Soạn dịch: Thích Nguyên Tạng
Tu Viện Quảng �?ức, Melbourne, Úc Châu

HIẾN X�?C THEO QUAN �?IỂM
CỦA PHẬT GI�?O

Việc hiến tặng các cơ quan nội tạng đối với nhi�?u Phật tử là một vấn đ�? đầy mâu thuẫn. Một mặt, chúng ta luôn muốn thực hành Bồ tát hạnh ở m�?i nơi có thể, vì ở Hoa Kỳ hằng ngày có chín ngư�?i hấp hối trong sự ch�? đợi tuyệt v�?ng những ngư�?i hiến tặng. Mặt khác, theo giáo lý đạo Phật, chỉ khi thần thức r�?i kh�?i thể xác mới g�?i là chết, chứ không phải sau khi trút hơi thở cuối cùng, và ngư�?i ta thư�?ng tin rằng chính hoàn cảnh tử vong lâm sàng và th�?i gian sau đó, trước khi thần thức thoát đi, là th�?i điểm then chốt quyết định sự tái sinh hoặc đầu thai của ngư�?i đó. Theo quan niệm này, tốt nhất là không được cắt xẻ thi hài trong vòng ba ngày sau cái chết lâm sàng, nếu không nó sẽ gây ra sự rối loạn cho tiến trình tái sinh.

Tuy nhiên, theo y h�?c, để cấy ghép cơ thể có hiệu quả, những bộ phận đó trong cơ thể ngư�?i chết phải được cắt càng nhanh càng tốt sau khi trút hơi thở sau cùng, như vậy nó có thể làm rối loạn nghiêm tr�?ng đến quá trình tự nhiên của ý thức quan v�? dạng vô hình. Nhi�?u Phật tử đã phát nguyện hiến xác theo yêu cầu không được cắt cơ thể h�? sau ba ngày, nhưng làm như vậy không đảm bảo chất lượng cấy ghép các cơ quan nội tạng, các mô đã hiến tặng.

Thi�?n sư Sheng Yen và Tangen Harada cho rằng dù việc hiến tặng có thể làm rối loạn đến tiến trình chuyển hóa ý thức của ngư�?i hiến tặng, nhưng nếu ngư�?i ấy có tu tập và có ước nguyện mạnh mẽ giúp đỡ ngư�?i khác thì sự chi phối đến thể xác của h�? ít làm ảnh hưởng đến sự tán loạn ở giai đoạn chuyển di thần thức.

Quan điểm khác thì cho rằng vì ta không biết mình sẽ phản ứng như thế nào đối với quá trình hiến tặng trong giai đoạn trung chuyển này, vì vậy tốt nhất là nên tránh. Những ngư�?i theo quan niệm này thư�?ng nhấn mạnh đến khía cạnh thương mại phi�?n toái đến việc hiến tặng, như chi phí cao và sự ưu tiên mang tính độc đoán trong việc phân phối. H�? cũng cho rằng sự hấp tấp quá mức có thể dẫn đến việc cắt đi các cơ quan trong khi bệnh nhân đó vẫn còn có khả năng hồi sinh.

Cái chết của não (Brain death) cũng đưa ra nhi�?u vấn đ�? khác. Phần lớn các cơ quan hiến tặng là bệnh nhân bại não, khi cơ thể vẫn được tiếp tục nuôi sống, gia đình và ngư�?i thân đã sắp xếp việc hiến tặng. Tuy nhiên, từ chết não cũng không chính xác vì não cho thấy có một số còn hoạt động ngay cả sau nhi�?u gi�? ngừng thở. �?ến nay, chúng ta vẫn chưa hiểu hết v�? mối quan hệ giữa thần thức và chết não. Tuy nhiên, ta dễ đoán ra rằng hoạt động của não sau khi trút hơi thở cuối cùng có liên quan đến hoạt động của thần thức.

�?ối với một số ngư�?i, một phương pháp khác có thể tránh được sự rối loạn trong quá trình chuyển tiếp của thần thức do việc hiến tặng các bộ phận cơ thể mà vẫn có ích cho ngư�?i khác. Sau hăm bốn gi�? khi tim ngừng đập, ngoại trừ việc cắt đi các cơ quan nội tạng ngư�?i ta có thể hiến xương và các mô sống. Mặt khác, có ba cách nữa để trở thành ngư�?i hiến tặng khi ta còn sống và kh�?e mạnh là hiến tặng máu, tủy hay thận.


[/QUOTE]

[Nhím Lông Xù]

Soạn dịch: Thích Nguyên Tạng
Tu Viện Quảng �?ức, Melbourne, Úc Châu

CƠ THỂ SAU KHI CHẾT

Phương thức chăm sóc thi hài ngư�?i chết tùy thuộc theo tập tục và truy�?n thống văn hóa khác nhau. Những đ�? nghị sau đây là xuất phát từ kinh nghiệm của chị Joan Hallifax, một Phật tử, chị săn sóc những ngư�?i hấp hối tại một Tiếp Dẫn �?ư�?ng ở Hoa Kỳ.

Ngay sau khi chết :

Giữ cho bầu không khí đơn sơ và yên bình quanh ngư�?i chết. Nếu có thể, tránh đụng chạm di d�?i cơ thể ngay sau khi chết. Nếu cần thì phải thật nhẹ tay.

Khi ngư�?i ấy đang hấp hối thì cầu nguyện hoặc niệm Phật tiếp dẫn. Sau khi chết, nếu thích hợp thì hãy tụng kinh siêu độ hay tiến hành các nghi lễ truy�?n thống.

Trước khi xác bắt đầu lạnh cứng :

Khoảng hai gi�? sau tử thi mới lạnh cứng, bạn có đủ th�?i gian để tắm và thay đồ cho ngư�?i chết. Những thành viên trong gia đình hay bạn bè có thể làm việc này như biểu lộ hành động thân yêu và kính tr�?ng ngư�?i chết lần sau cùng. Ta biết rằng trước khi mất, ngư�?i hấp hối có thể ói mửa, đổ mồ hôi hay tiểu tiện. Bạn có thể tắm cơ thể bằng khăn thấm trà thơm và một ít rượu để bịt lỗ chân lông. Nhét bông gòn vào hậu môn, âm vật hay bao cao su bịt dương vật để tránh các chất bài tiết thoát ra. Răng và miệng có thể lau sạch nhưng đừng lấy răng giả ra, vì bạn sẽ gặp khó khăn khi lắp vào lại sau này. Những phản xạ co giật ở cơ mặt và tứ chi cũng thư�?ng xảy ra.

Nên chú ý đến việc ăn mặc và xếp tư thế của tử thi trước khi tử thi lạnh cứng. Hãy mặc đồ vải m�?ng, tránh che phủ tử thi bằng khăn trải giư�?ng. Tử thi cần an trí ở một nơi càng thoáng mát càng tốt. Quạt máy, máy đi�?u hòa hay cửa sổ mở có thể giúp cho tử thi tươi tốt.

Một số ngư�?i chết còn mở mắt, một ngư�?i thân trong gia đình đến nhẹ nhàng khép mí lại hoặc dùng băng keo dán lại. Miệng cũng có thể mở, bạn có thể dùng một khăn quàng cột quanh đầu để khép lại. Nơi cuối cùng còn ấm là vùng tim hoặc một chỗ nào khác. Theo truy�?n thống Phật giáo cho biết hơi ấm tụ ở đầu hoặc ở ngực, là dấu hiệu cho biết ngư�?i ấy sẽ tái sinh vào cõi lành.

Làm gì với tử thi ?

Bạn thư�?ng lo lắng là giữ tử thi trong nhà không tốt, nhưng không có gì nguy hiểm cả. Chăm sóc tử thi giống như bạn săn sóc một ngư�?i đang sống, bạn cũng chú ý v�? y tế, đặc biệt là những ngư�?i chết vì bệnh dễ lây nhiễm. Cần phải có bác sĩ ký t�? khai tử. Trước khi đến bác sĩ xin giấy khai tử, tốt nhất nên tiếp xúc với cơ quan mai táng, nếu bạn muốn tử thi không bị quấy rầy. Nhớ cởi đồ trang sức của ngư�?i chết trước khi đưa tử thi đến nhà tang lễ, nếu muốn thì thân nhân có thể mang lại cho ngư�?i mất trước gi�? phút tẩm liệm.

Một thi thể không ướp phải chôn cất hay h�?a táng trong vài ngày để tránh vi trùng lây lan từ ngư�?i chết vì bệnh. Cơ quan phục vụ mai táng chỉ đòi h�?i phải ướp xác khi phải đưa tử thi ra nước ngoài, hay đông lạnh trong vòng hai mươi bốn đến bốn mươi tám tiếng sau khi chết. Chú ý việc ướp xác không phải khử trùng xác. Hóa chất dùng trong việc ướp xác là chất độc đối với ngư�?i sống.

�?i�?u quan tr�?ng nhất là hãy làm theo ý nguyện của ngư�?i chết.


[/QUOTE]

[Nhím Lông Xù]

Soạn dịch: Thích Nguyên Tạng
Tu Viện Quảng �?ức, Melbourne, Úc Châu

MỘT LẠT MA TÂY TẠNG
T�?I SINH Ở HOA KỲ

Ngày 3/2/1993, đó là ngày đầu tiên tại thành phố Victorville, tiểu bang California, Hoa Kỳ, Hội Phật giáo Tây Tạng ở nước ngoài đã tổ chức lễ thụ phong (enthronement) Lama cho một cậu bé ngư�?i Hoa, năm tuổi, tên là Simon Hen, được xem là hậu thân của Lama Lobsang Phakpa.

Simon Hen có thể là một cậu bé năm tuổi bình thư�?ng, nhưng các tu sĩ Phật giáo Tây Tạng tin rằng cậu chính là hậu thân của một Lama ti�?n bối ngư�?i Tây Tạng. Vị Lama này viên tịch tại Tây Tạng đã hơn 50 năm qua. Hen mới được khám phá khi cậu bé gặp vị Thượng t�?a Geshe Lobsang Tsepel, một tăng sĩ coi sóc Trung tâm PG của ngư�?i Tây Tạng ở cách San Diego 140 km. Cậu bé được cha mẹ đưa đến tham quan phong cảnh tại tu viện này và lần đầu tiên cậu Simon nhìn thấy Thượng t�?a Tsepel, cậu li�?n nói : "Tôi biết ông, ông từng là bạn tôi". Tuy nhiên, Thượng t�?a Tsepel không để ý đến những l�?i "đùa giỡn" này của cậu bé. Nhưng sau đó không lâu, vị tu sĩ này nằm mơ thấy Thầy bổn sư Lobsang Phakpa của mình, ngư�?i mất vào năm 1950. Thượng t�?a Tsepel hoang mang và lo lắng, không biết cậu bé ấy có phải là hóa thân của thầy mình hay không. Thượng t�?a Tsepel quyết định viếng thăm, tìm hiểu v�? thân phận của cậu bé Simon Hen, và được biết rằng cha mẹ cùng gia đình của Simon cũng có thắc mắc tương tự, vì cậu bé đã t�? ra là một đứa trẻ "không bình thư�?ng". Bà nội của Simon cho biết cậu bé đã có những l�?i tiên đoán chính xác trong ba tháng vừa qua, cậu cho biết những tai nạn sắp xảy ra, cho biết ai là ngư�?i tốt, ai là ngư�?i xấu, hoặc cậu muốn đi Ấn �?ộ để trở thành một Lama...

�?ể kiểm chứng lại các sự kiện này, Thượng t�?a Tsepel đã viết thư thỉnh cầu ý kiến của đức Dalai Lama thứ 14 (lãnh đạo tối cao của Phật giáo Tây Tạng) ở Ấn �?ộ. �?ức Dalai Lama nói rằng nên theo dõi và kiểm tra lại cậu bé một th�?i gian rồi sẽ quyết định. Sau một th�?i gian trắc nghiệm v�? khả năng nhận thức của cậu bé theo một số phương pháp truy�?n thống của Phật giáo Tây Tạng, cậu Simon Hen đã được nhìn nhận đúng là ngư�?i tái sinh của một Lama Tây Tạng từng mang pháp hiệu là Lobsang Phakpa.

Tất cả những tín đồ Phật giáo đ�?u tin rằng có sự đầu thai hoặc tái sinh (rebirth) sau khi con ngư�?i chết. Nhưng tín đồ Phật giáo Tây Tạng tin tưởng một cách mãnh liệt rằng những vị lãnh đạo tôn giáo cao cấp của h�? sẽ quay trở lại với một dáng hình khác để tiếp tục công việc hoằng pháp lợi sanh.

Việc ch�?n l�?c những ngư�?i tái sinh và quyết định phong chức Lama ít khi được xảy ra ở nước ngoài, (trước năm 1959 tổ chức ở Tây Tạng, sau năm này các lễ nghi quan tr�?ng như thế được tổ chức ở Ấn �?ộ). Nhưng đây là lần đầu tiên một cậu bé Lama được tìm thấy và chính thức được thụ phong trên nước Mỹ.


[/QUOTE]

[tico]

theo chị biết là các vị Dalai Lama chết đi và muốn trở lại để hoằng hoá pháp. �?a số các vị Daila đ�?u là ti�?n thân của ngư�?i đi trước. Nhưng cách đây mấy tháng chị có nghe nói một ngư�?i VN ở Phila, Penn là ti�?n thân của Ngài Dalai Lama, chị h�?i tại sao lại không nghe báo chí nói đến thì nói là tại không muốn phô trương và ở nhà ngư�?i ti�?n thân đó cũng đóng cái giáo đài như các ngày Dalai Lama hay Lama ngồi thuyết pháp đó. Hoang mang ghê như ngư�?i tự xưng vậy. Chị nói ko mà ngư�?i cho là phải thì mình &*&!@(&(&%(!&????

[Nhím Lông Xù]

VN ở Phila, Penn là ti�?n thân của Ngài Dalai Lama

Mãi đến hôm nay em mới thấy cái topic này.. sorry chị.. em quên mất

Wow !!!! Nghe interesting ghê chị ơi!!! Mà ngô há, sao h�? có thể khám phá ra ngư�?i đo là ti�?n thân của dalia lama được? Bằng chứng nào có thể nói lên được đi�?u đó? Nếu chị nghe gì thêm v�? vụ này cho em hay với nghe... em cũng tò mò muốn biết ghê: