TÂM SỰ LOÀI ỐC

Chúng tôi là những con ốc tầm thường, sống quanh quẩn đó đây. Trên cạn chúng tôi sống quanh góc vườn, cành cây, kẽ lá. Dưới nước mương ao, sông rạch, trời ban cho chúng tôi lớp vỏ dầy, cứng hơn và biển cả chúng tôi mang giáp cứng như đá. Chúng tôi biết có những con vật được loài người quý mến, nuôi trong nhà như chó mèo hoặc gà, cá, ngựa. Chúng tôi không ghen tị, hài lòng với số phận. Loài ốc không nằm trong số những con vật được yêu quý. Trời tạo dựng chúng tôi có mục đích giúp con người, giúp kinh tế gia đình khi thiếu thốn, giúp nuôi sống các gia đình trong những bữa cơm thanh đạm.

Là con vật tầm thường. Đúng hơn phải nói là bị coi thường.Trong cái tầm thường đó Thượng Đế đặt trong loài ốc nhiều bài học rất giá trị. Những ai khiêm nhường, hiếu học và ham chuộng bình an, loài ốc có nhiều để đóng góp. Dù bị coi thường nhưng chúng tôi có những đức tính của một bậc quân tử.

CHÂM NGÔN CỦA ỐC LÀ : TRÁNH VOI CHẲNG XẤU MẶT NÀO.

Không con vật nào chịu nhiều sóng gió hơn con ốc. Ngay cả loài cá biển còn có cơ hội bơi trốn sóng to, gió lớn. Vốn sẵn chậm chạp nên khi sóng to, gió lớn ập đến ốc không chạy trốn nhưng thả mình theo con sóng đẩy đưa. Đời ốc là cả một cơn lốc. Sanh ra trong lòng đại dương, sóng gió chập chùng từ lúc sanh đến lúc chết. Suốt đời bập bềnh bên sóng nước. Để sống còn, ốc thay hình đổi dạng cho phù hợp với cuộc sống bão bùng, nổi trôi của thân phận. Ốc không đòi hòan cảnh thay đổi nhưng tự thay hình, đổi dạng cho hợp với hoàn cảnh. Ốc không đòi đại dương ngưng sóng, ốc không than gió, kêu mây, trách trời, rủa mình, chửi đời. Ốc âm thầm thay đổi hình dạng để thích ứng với cuộc sống và hoàn cảnh thực tế hiện tại. Thích ứng với hòan cảnh, con người khó sánh với loài ốc, khó thích hợp với hòan cảnh mới. Khi gặp khó khăn người than thân, trách phận, kẻ kêu trời, xin khấn, xin vái đòi thay đổi hoàn cảnh. Ít người bằng lòng với những gì đang có. Nghèo mong giầu; giầu mong giầu thêm. Có trường hợp xin không được đổ quạo trách trời sao phạt con, sao bỏ con, sao đầy đọa con. Đôi khi thét lớn Chúa chết rồi sao?

Đời người không khổ bằng đời ốc, sức chịu đựng của người hơn hẳn loài ốc nhưng con người không chịu cay, chịu khổ dai dẳng bằng loài ốc. Con người trăn trở, tranh đấu đòi thay đổi luôn. Con người có tim óc, tính toán hơn thiệt, nên đấu tranh. Ốc không có óc để suy nghĩ nhưng ốc biết đau, biết sợ nên gặp nguy ốc co vòi. Vì thế ốc không bao giờ nắm vai trò lãnh đạo. Con người khinh thường ốc, chê cù lần, không biết đấu tranh cho cuộc sống. Đời ốc không bao giờ gây chiến, tranh giành. Ốc luôn nhịn nhục tránh xa mọi nguy hiểm. Gặp nguy ốc co vòi nằm kín trong lớp vỏ tránh khó khăn. Không cựa quạy tranh đấu. Khi trời mưa, trăng thanh, gió mát ốc lại ra thưởng thức cảnh trí thanh bình. Ốc chỉ muốn yên thân hưởng cảnh thanh bình trời ban. Đời ốc là như thế. Không ganh đua, chẳng cần thắng lợi. Danh lợi bèo trôi bọt nước, cơn gió thổi tan cái vèo. Ốc không bao giờ bạo hành dù với đồng loại hay khác loại. Hành xử êm thắm như ốc có thể là ngu xuẩn. Nhưng trong cái ngu xuẩn đó ốc tìm được bình an, thanh thản trong cuộc sống. Khác hẳn con người, ăn thua đủ với nhau từng câu nói, tiếng cười. Ăn thua đủ từng cử điệu đến dáng đi. Nếu cần sẵn sàng lăn xả vào cấu xé.

Thiết tưởng lối sống bất bạo động, tránh đấu tranh của loài ốc phần nào được chính Đức Kitô coi đó là lẽ sống. Nếu ai vả má này, hãy đưa má kia cho họ. Ai lấy áo choàng, hãy đưa họ cả áo trong. Cuộc đời Ngài nhiều lần Ngài chạy trốn danh lợi.

Người ta tôn xưng Ngài làm vua Ngài bỏ trốn ra đi.

Mat 10,38 : Ngài khuyên các tông đồ hãy vác thập giá theo Ngài.

Mat 12,38 : Người ta thách Ngài làm phép lạ, Ngài lặng thinh.

Mat 18, 3 : Ngài dậy: Ai muốn làm lớn hãy trở nên đơn sơ như trẻ nhỏ.

Jn 18,8 : Bị bắt Ngài xin: Bắt Ta nhưng để những người này đi.

SỐNG ĐƠN GIẢN

Ốc là con vật tầm thường nhưng hữu dụng. Ốc bị coi thường một phần do cuộc sống đơn giản. Sống chui rúc nơi góc vườn, trốn sau tàu lá, hay nấp sau đám rong bèo, trôi bên hồ nước. Ốc dễ nuôi lại rẻ tiền, không tốn kém, sống dai và ăn rất đơn giản. Chính những điều trên khiến con người coi thường loài ốc. Thịt ốc bị coi rẻ. Coi rẻ không phải vì giá cả mà là coi thường, không được xếp vào loại thịt sang dùng đãi khách trong các yến tiệc linh đình. Thịt ốc dùng cho các bữa cơm gia đình, thanh bạch của giới bình dân. Ốc cũng góp mặt trong các quán cóc bên đường với các món bún ốc, ốc luộc, ốc sào. Ốc không được xếp vào loại cao lương mĩ vị nên ốc không có mặt trong các nhà hàng nhiều sao. Ngoại trừ một vài dân tộc như Pháp và Tây Ban Nha quý thịt ốc. Số còn lại coi thịt ốc là loại chẳng đặng đừng mới phải ăn. Người ta coi thường ốc và cả những ai ăn thịt ốc cũng bị coi thường. Ăn ốc nói mò, thiên hạ nói thế nhưng chẳng hiểu diều đó đúng sai. Không phải thịt ốc làm cho người ta ra ngoa miệng; gian tà phát xuất từ nguyên nhân khác.

KIÊN NHẪN CÓ THỪA

Đi đâu mà vội mà vàng, mà vấp phải đá mà quàng phải giây. Châm ngôn thứ hai của lẽ sống. Ốc không đi đâu vội vàng, lúc nào cũng từ từ, chậm chạp bò tới. Đôi râu dò đường tránh hiểm nguy, đôi râu báo an toàn lúc đó thân ốc mới tiến tới. Gặp nguy ốc dừng bước, nằm chờ thật yên ốc bò tới. Ốc vườn leo cây rất tệ, nhiều khi leo cả ngày cũng chỉ đi được chút xíu nhưng ốc kiên nhẫn ngày này qua ngày khác cuối cùng cũng lên đến ngọn cây. Có con leo cây cứ leo được một chút nó lại tụt xuống, nhưng ốc vẫn kiên nhẫn bò hoài, cuối cùng cũng toại nguyện. Đưa đôi râu mò mẫm chẳng được gì ốc lại thong thả bò xuống. Vẫn chậm rãi như khi bò lên. Không chút ngại ngùng. Con người học được tính đó thì cả nhân loại hưởng nhờ. Con người nóng nảy, sống vội vã hơn nhiều, mất kiên nhẫn. Không tin quan sát thiên hạ lái xe đủ biết.

UỐN LƯỠI BẢY LẦN TRƯỚC KHI NUỐT

Ốc ăn các loại rong rêu bám quanh gốc cây, rễ cỏ. Ốc ăn các loại lá non và các mầm non. Ốc ăn hạt cơm rơi thừa thãi của đàn cá tranh mồi. Ít có loại sinh vật nào có cấu tạo như cơ thể loài ốc, tất cả mọi thứ đều quy tụ nơi miệng. Cả hai cửa khẩu, nhập khẩu và xuất khẩu đều quanh miệng. Ăn vào cũng nơi miệng và thải ra chất thừa cũng nơi miệng. Vì cách cấu tạo cơ thể như thế nên ốc là sinh vật luôn cẩn trọng với cái miệng. Nhịn ăn để tránh hậu quả xình bụng. Ăn bậy ốc là nạn nhân đầu tiên của những gì mình nhận vào, thải ra. Biết thế ốc cẩn trọng trong việc lựa thức ăn, uốn lưỡi bảy lần trước khi nuốt. Ốc gìn giữ miệng lưỡi như chính thân mình. Chim hót, chó sủa, ngựa hí, riêng loài ốc lúc nào cũng lặng câm. Chính vì thế con người khinh bỉ tặng cho loài ốc câu nói độc địa: ‘câm như hến’. Điều chắc chắn là ốc chẳng bao giờ lỡ lời, chẳng bao giờ phun ra những câu nghe chói tai, miệng không bao giờ kết án, thề gian, dối trá. Trong cái câm cũng có cái lợi của nó. Ốc đi bằng mồn nên có câu đố: Mồm bò, không phải mồm bò mà hóa ra mồm bò. Đó là con gì? Chỉ cần đổi một chữ câu đố có câu trả lời. Mồm bò, không phải mồm bò mà bò bằng mồm. Ốc bò bằng mồm nên ốc luôn để lại dấu vết những nơi đã đi qua, không bao giờ đi vụng về trộm. Trái với con người đi sớm về khuya, đi ngang về tắt. Lưỡi ốc không xương nhưng không bao giờ lắt léo. Lưỡi người thay đổi khó lường.

ỐC TĨNH TÂM HÀNG NĂM

Mỗi năm một lần ốc ăn chay thời gian dài ba bốn tháng, tùy theo mùa mưa hàng năm. Ốc tìm một nơi ẩn trú an toàn, thường là vùi sâu đưới đất tránh nắng cháy mùa hè. Ốc không ăn, không uống. Cuộn tròn trong vỏ nằm ngủ. Đây là thời gian thảnh thơi nhất trong năm. Không sợ sóng gió, không sợ bị cá nuốt, không sợ bị người bắt nấu chua, không sợ bị đau bệnh. Thời gian chay tịnh ốc hoàn toàn quên thế giới bên ngoài. Sống với chính mình. Chỉ có ta với ta, thảnh thơi. Cơn mưa đầu mùa làm cho phèn đất nổi lên, đất mềm ra, ốc chui ra từ lòng đất. Hình ảnh phục sinh sau những ngày chay tịnh, nhịn ăn, nhịn uống. Chay tịnh không phải là uổng thời gian, lãng phí cuộc sống. Trời tạo nên những lối sống thần bí không thể nào hiểu nổi. Chay tịnh nhưng là thời gian ốc sống phong phú nhất, và cũng là thời gian chuẩn bị đẻ trứng đón mùa mưa cho thế hệ ốc con.

Con người bận rộn với cuộc sống; ít người tìm ra thời gian tĩnh tâm, thời gian thinh lặng quý hóa như loài ốc. Con người chạy đua với cuộc sống, không có thời gian tịnh dưỡng bổ sức cho tâm hồn. Con người tìm ra nhiều khám phá mới lạ nhưng chính những khám phá đó là những sợi dây vô hình cuốn chặt con người vào cái tổ kén của văn minh. Càng văn minh càng thấy vất vả, ý nghĩa cuộc sống càng mờ dần và tương lai càng xa mù.

ỐC TRONG NHÀ THỜ

Trong thánh đường ốc tham dự vào việc tẩy xóa tội đời. Không có mấy con vật được cái vinh hạnh trên. Vỏ ốc thường tìm thấy nơi các giếng nước rửa tội. Người ta dùng múc nước đổ trên đầu người xin rửa tội. Một vài nơi dùng vỏ ốc khổng lồ chứa nước rửa tội. Vỏ nhỏ hơn treo ngay cổng ra vào chứa nước phép chào đón tín hữu lấy nước phép làm dấu trước khi vào thánh đường. Khi sống bị coi thường, khinh chê, chế diễu nhưng sau khi chết ốc đóng góp nhiều vào việc tốt lành hơn cả khi còn sống. Đây là điều ốc hãnh diện nhất, tham dự vào việc tẩy xóa tội đời. Kiên nhẫn, nhịn nhục, tĩnh tâm hàng năm đến khi chết danh dự dành cho. Ốc là loài vật duy nhất chào đón các Kitô hữu đầu tiên tại giếng nước thanh tẩy. Một vinh dự mà chỉ có loài ốc nhận được phần thưởng cao quý đó. Lối sống âm thầm, mộc mạc, kiên nhẫn và thánh thiện luôn được Thiên Chúa đoái thương nhất là sau khi lìa đời.
Lm Vũđình Tường