Mai ( Hoa Mai Vàng ) - St

[delta]

Hoa Mai

Tên khoa học Wrightia religiosa (Teysm et Binn) Hook.f. Họ Euphorbiaceae. Cũng như đào, chi mai là đặc sản của miền bắc, cây mai vàng là đặc sản của miền Nam vào tết. Vài mươi năm lại đây, cây hoa mai vàng đó có ở miền Bắc và cho hoa muộn vào cuối tháng 2 ta. Mai vàng thuộc họ hoàng mai ochnaeeae thực chất là một loại cây rừng. Có lẽ, sau khi chúa Nguyễn - Hoàng di dân miền Bắc vào Nam, các cụ nhớ cây Đào, cây mai tết miền Bắc mà đem cây này thế vào. Cây mai vàng cũng rụng lá vào mùa đông, cho thân cành mềm mại và uyển chuyển hơn cành đào.

Hoa mai vàng mọc thành chùm và có cuống dài treo lơ lửng bên cành, ở nách vệt cuống lá và hơi thưa. Hoa màu vàng có mùi thơm, êp ấp kín đáo. Mai vàng có giống sau hoa còn cho quả màu đỏ nhạt bóng như ngọc gọi là Mai tứ quý hay nhị độ mai. Mai vàng cho hoa vào tết ta được trồng từ hạt hay chiết cành. Trồng ngoài vườn, vào bồn hay trồng vào chậu đều được. Chăm sóc không khó bằng đào, ưa ánh sáng và đất luôn ẩm, xong phải thoát nước. Ở miền Bắc trồng loài hoa này cần nhất là tránh gió rột mựa đụng.

Người miền Nam chơi hoa mai vàng tết rất kiêng kỵ cành hoa bị héo. Người ta cho rằng, nhà ai mua phải cành mai vàng về mà bị héo thì năm đó làm ăn sẽ xui xẻo cả năm nên người bán mai vàng không cầm cành hoa đi rong bán như cành đào mà phải luôn luôn cắm nó vào chậu nước. Mai chiếu thủy, cây lá nhỏ, hoa nhỏ mọc chùm trắng và thơm, thường trồng vào núi đá non bộ, ra hoa mùa xuân, tạo thế được.


Có một điều rất thú vị: hầu hết các loại mai trắng đều không phải là mai! Những loại mai trắng thường thuộc họ măng cụt, họ hoa hồng hoặc họ trúc đào. Nếu xét về phân loại thực vật thì ở Việt Nam chỉ có 2 đại biểu của họ mai: (ochnaceae) mai vàng miền Nam (tên khoa học: ochna intergerrima) và mai tứ quý (tên khoa học: ochna atropurpurea).

Theo như cách gọi của người Việt thì ở Việt Nam có rất nhiều loại mai: mai châu, mai sẻ, mai bầu, mai sao, mai liễu, mai chiếu thủy...

Loại mai nổi tiếng quy hiếm là mai ngự, hay còn gọi là mai hương, có ở Huế. Đây là loại mai mà vua chúa rất quy trọng, vì hoa này đẹp về cốt cách quy phái, năm cánh vàng tươi, nhụy như ngọc. Rất nhiều nghệ nhân trồng mai đã ra Huế để tìm nhưng tiếc là không còn thấy nữa.

Năm 1980, tại chợ hoa xuân tổ chức ở công viên Tao Đàn có một sự kiện làm chấn động hội những nghệ nhân trồng mai. Đó là sự xuất hiện của loại mai vàng 24 cánh của nghệ nhân chơi mai Huỳnh Văn Tỷ. Gọi là sự kiện gây chấn động hội hoa xuân vì trước đó người ta chưa từng thấy loại mai nào quá 12 cánh, chứ nói gì đến 24! Loại mai đó sau này được đặt tên là mai Huỳnh Tỷ. Sau này người ta còn tìm ra 2 giống mai 24 cánh nữa là mai Giảo và mai cúc.

Cây mai lớn tuổi nhất ở Việt Nam là cây mai cổ thụ 200 tuổi của cụ Đỗ Văn Châu ở Bến Tre, được mang lên triển lãm ở chợ hoa Nguyễn Huệ vào năm 1995. Đến giờ chẳng biết cây mai này còn sống không nhỉ?

[delta]

Chăm sóc cây mai ghép/Kỹ thuật trồng hoa cảnh


Cây mai ghép là cây mai kiểng, phải chăm sóc đặc biệt hơn, nhiều người mua cây mai ghép về trồng hay bị chết, nhất là nhánh mai ghép là mai màu trắng. Loại mai bạch thường sống yếu hơn các giống mai màu khác do cây mỏng manh hơn, lâu lớn hơn, không dành dưỡng chất bằng các giống mai Giảo, mai Huỳnh Tỷ, mai Cam v. v...

Mai Trắng phải ghép lên trên cao, tráng nhựa cây dẫn lên ngọn nhiều hơn các nhánh bên dưới, bên trên còn có nhiều sương nắng, quang hợp tốt, xanh tươi hơn các nhánh bên dưới

Mai Cam, mai Giảo ghép ở các nhánh kế, mai Huỳnh Tỷ ghép ở dưới cùng vì nhánh mai nây rất mau lớn mập to hơn các loại khác

Phải nhớ cắt bỏ hết những nhánh, tược nào mọc lên từ thân cây mẹ (gốc ghép), để tập trung nuôi nhánh ghép.Thí dụ: như gốc ghép là cây mai Tứ Quý, khi ghép các loại mai khác rồi, hễ thấy tược mai Tứ Quý nào mọc ra là phải cắt bỏ ngay, không thì nhánh mai Tứ Quý tranh hấp thụ hết chất dinh dưỡng (nhựa), các nhánh mai ghép sẽ yếu ớt rồi chết dần.

Có nhiều giống mai ghép, mới 1-2 năm đầu tiên ít đậu hoa, như cây mai xanh Phước Lộc Thọ, mai Huỳnh Tỷ, mai 48 cánh, mai 120-150 cánh v. v... Do cây còn nhỏ, các năm đầu có thể rụng trên 50% nụ hoa, nhưng đến lúc cây già cỡ 2-3 năm trở lên, cây sẽ đậu được nhiều hoa hơn. Các giống này cần chăm sóc đặc biệt, đến gần Tết cỡ tháng 9-10 âm lịch, phải bón thúc thêm phân DAP hay phân tổng hợp NPK với tỷ lệ lân cao để kích thích ra nhiều hoa, phân này có bán Ở các điểm bán cây kiểng.

Cây mai ghép sau khi trưng bày chơi qua mấy ngày Tết, phải đem ra ngoài để vào chỗ hơi râm mát trước rồi mới đem từ từ ra ngoài nắng, tránh để chỗ có nắng 100% ngay cây mai sẽ bị héo lá. Cắt tía bỏ bớt những đọt non quá dài, tạo dáng ngay cho cây được tròn trịa. Nếu không cần hạt để gieo làm giống, nên lảy bồ hết các hạt non để tập trung nhựa nuôi cây mai cho tưới tốt hơn. Sau Tết, cây mai đã mất sức nên phải bón thêm phân, có phân nào bón phân đó cũng được, tiện nhất là phân bánh dầu miếng, loại đã ép dầu rồi, bê nhỏ ra cỡ bầng 2 ngón tay, đào sâu chừng bốn, năm lỗ, sát vành chậu chung quanh gốc cây, bồ phân bánh dầu vào rồi lấp đất lại cho thật kỹ. Khi tưới nước bánh dầu sẽ tan ra từ từ bón cho cây mai được 4-5 tháng. Mỗi gốc mai lốn bón cỡ 200g bánh dầu miếng là vừa, khi nào thấy có kiến thì nên xịt thuốc trừ kiến.

Đến đầu mùa mưa nên vô phân bánh dầu miếng thêm một lần nữa cho cây mai ra chồi nảy tược mới, là đã bón đủ phân hữu cơ cho cả năm. Ngày nay sở Nông nghiệp có nhập loại phân hữu cơ đậm đặc của Úc, tên là phân Dynamic Lifter, đã được diệt hết mầm cỏ, bón không mọc cỗ rất tiện lợi và qua chế biến đã có thêm vô nhiễn nguyên tố đa lượng, vi lượng như. sắt, đồng, kèm. Ma ngan, Magie, molipden, bo v v bón cho cây gì cũng tốt.

Đến gần tết mới bón thúc thêm phân hóa học, để cây mai cho ra nhiều hoa to đẹp. Khi nụ hoa gần nở, bón thêm phân Kali cho nụ hoa cứng cáp, màu sắc tươi đẹp và lâu tàn hơn.

Cây mai năm Nhuần. Mỗi chu kỳ, 12 tháng cây mai sẽ rụng lá và ra hoa. Năm 1998 là nhuần hai tháng 5 âm lịch, thời gian kéo dài đến 13 tháng. Lá cây mai sẽ già sớm, tự rụng lá và ra hoa sớm trước Tết. Muốn tránh lá mai rụng sớm, các năm Nhuần nên lảy bỏ hết lá trước một lần vào giữa năm, rồi bón thêm phân, cây mai sẽ ra lá mới vào mùa mưa, tươi tốt xum xêu, đến gần tết, lá mai sẽ già cứ canh lảy lá mai như các năm bình thường, để kịp ra hoa đúng tết.



Huỳnh Văn Thới

[delta]

Một số kinh nghiệm chăm sóc cây mai/Kỹ thuật trồng hoa cảnh


Cây mai trồng phải để cho nở hoa, dù vóc dáng có đẹp đến đâu đi nữa cũng phải có hoa, mới thật là cây mai đẹp! Ở thành phố đất chật hẹp, phải trồng trong chậu do đố phải chăm sóc cho thật kỹ:

Chăm sóc cây mai rất dễ, hai ba ngày mới tưới nước một lần. Khi nào thấy đất trên miệng chậu khô là chúng ta tưới nước, dù có tưới nhiều nước cũng không sao, nhưng phải đục thêm lỗ thoát nước dưới đáy chậu cho to khi tưới là nước phải rút ra hết. Cây mai rất ưa nước, cắt cành chưng trong lục bình cũng sống rất lâu, chỉ khi nào chậu không thoát nước, làm úng nước trong chậu, sanh ra khí độc thối rễ, cây mai mới chết.

- Còn khi không, tự nhiên cây mai khô héo hết lá rồi chết một phần cây? Hãy xem cho kỹ, đó là sâu đục thân, phải tìm chung quanh thân cây xem có chỗ nào chảy nhựa ra không, để moi bắt sâu, hoặc dùng thuốc nội hấp lưu dẫn như Basudin có tác dụng là bỏ dưới gốc cây, từ 3 đến 5 gram cho mỗi chậu mai, thuốc sẽ đem chất độc từ rễ qua thân, cành, lá giết được các loại sâu bọ ở trong thân cây trên lá cây. Cây mai không nở bung 5 cánh ra được là do có lột loại sâu bé li ti, chui vào trong nụ hoa mai cắn phá làm cho nụ mai không nở được, cho nên chúng ta phả xịt thuốc phòng ngừa trước khi nụ mai sắp nở.

Còn cây mai mua về chưng Tết mà hoa không nở bung ra được là do mua nhầm cây mai mới bứng lên trồng vô chậu, để thiếu nước, không đủ sức nở bung ra, trường hợp này phải tưới nước cho thật nhiều. Thật ra nên mua cây mai đã trồng khoẻ mạnh trong chậu, trong giỏ, chớ mua cây mai mới bứng lên trồng thường hay bị trường hợp này.

Do để chưng cây mai ngay dưới quạt trần, quạt làm khô hết nước nụ mai nên không nở được, nên tránh để ngay dưới quạt trần.

Do cây mai có sâu tơ li ti chai vào trong nụ hoa cắn phá không nở được, trường hợp này phải rãi thuốc Basudin trước khi cây mai có nụ hoặc phun ngừa một lần thuốc trừ sâu rẫy trên tàn lá cây mai, trước khi láy lá mai.

Một trường hợp đặc biệt là cây mai có nhiều kiến và rầy bông. Rẫy bông và kiến là hai loại sinh vật sống hỗ tương lẫn nhau. Kiến tha rệp bông đem lên ngọn cây để rệp hút nhựa cây mà sống. về sau đó tiết ra một chất sữa ngọt để nuôi lại kiến. Nên kiến với rầy bông là hai bạn vô cùng mật thiết, sống tương hỗ lẫn nhau. Các bạn cứ thử để ý xem: hễ thấy trên bất cứ cây gì mầ thấy có kiến thì trên ngọn cây đó cồ rầy bông, nếu rầy bông nhiều quá hút hết nhựa, cây kiểng sẽ khô héo và chết. Trường hợp này phải xịt thuốc rầy mạnh (Bi 58, supracide như trên, và thêm chất keo dính, vì loại rầy này không thấm nước, và phải xịt nhiều lần mới hết).

Cây mai khô héo một phần lá do nhiều nguyên nhân:
+ Bị sâu đục thân đục một bên rể
+ Đất hay nước tưới có phèn
+ Để chỗ có nhiều nắng gắt
+ Thiếu nước
+ Thiếu phân
+ Bị rầy bu dưới lá
+ Do chuyển dời đến vùng có khí hậu, thời tiết không phù hợp.

Huỳnh Văn Thới

[nhanoi1234]

Có thể chỉ mình cách ghép mai không.Cám ơn