Chương bảy
Thứ tự phải theo khi tu h?c
Tin, hiểu, thực-hành và chứng ngộ
Chúng ta vừa xem những căn-bản v? sự tu h?c và có một sự giới-thiệu sơ lược chính v? các nguyên-tắc phải theo. Bây gi?, hãy xem phương-cách sáng tạo của sự dạy dỗ Phật giáo. Như ngài Qingliang cắt nghĩa trong kinh Hoa Nghiêm, sự tu h?c có thể được chia ra làm bốn bậc: tin, hiểu, tu và chứng.
Chặng đầu là tin. Khi chúng ta có thể tin thì các đi?u kiện đã chín mùi. Có câu nói: "?ức Phật cũng không thể giúp những ngư?i không thân thiết với ngài." Sự thân thiết là gì? ?ó là việc có thể tin. Ngay cả đức Phật cũng không thể giúp một ngư?i khi các đi?u kiện chưa chín mùi. Tuy nhiên, khi chúng chín tới thì có ni?m tin. Khi ấy đức Phật giúp đỡ được. Các tôn-giáo khác với Phật giáo ở điểm, khi một ngư?i có lòng tin thì được cứu rỗi; trong khi với Phật giáo, khi có ni?m tin có nghĩa là ta tin ở những lợi lạc của Phật giáo và chấp nhận một phương-pháp tu trong nhi?u phương-pháp khác nhau.
Một khi có lòng tin, chúng ta phải có sự hiểu biết. Phật giáo cắt nghĩa sự thật của đ?i sống và vũ-trụ. Chỉ khi chúng ta đạt được sự hiểu biết chân thật v? chúng thì chúng ta mới có thể bắt đầu sự tu h?c. Như thế, sự tu h?c dựa trên sự hiểu biết. Nếu chúng ta không hiểu v? các nguyên-tắc và phương-pháp thì làm sao tu hành? Sự tu hành thật sự được đặt căn-bản trên những nguyên-tắc và phương-pháp đúng. Mục-đích tối hậu của sự tu h?c là đạt được thành quả, đạt được sự lợi lạc thật sự. Thành-quả gì? ?ó là sự áp dụng những gì chúng ta tin, hiểu và thực hành hàng ngày, đạt được sự vui vẻ tối yếu trong đ?i. Thí-dụ, những gì ta thấy trong kinh Vô Lượng Th? là những gì ta nghĩ và thực hành. Những gì chúng ta nghĩ và thực hành hàng ngày thì phù hợp với các kinh điển. ?ây là sự chứng ngộ và sự thật thật sự và đây chính là đi?u làm cho Phật giáo có giá-trị.
Như thế, chúng ta phải hiểu những thứ-tự của sự tu h?c, có nghĩa là: tin, hiểu, hành và chứng. Khi chúng ta nói ni?m tin, chúng ta tin ở chính mình. ?ây là điểm Phật giáo khác với tôn-giáo. Trong tôn-giáo, yếu tố quan-tr?ng nhất là tin vào Thượng-đế. Trong Phật-giáo, tiêu chuẩn quan-tr?ng nhất là tin ở nơi chúng ta không phải cái gì ngoài ta. Chúng ta cần phải tin là chúng ta có Phật tính. Tin rằng nguyên-thủy chúng ta là Phật. Tin là chúng ta không khác Phật. Tin rằng bản thể của chúng ta bị ô nhiễm, và một khi ta làm sạch sự ô nhiễm này thì chúng ta sẽ tìm lại được bản thể của chúng ta. Tuy nhiên, nếu chúng ta cứ bận rộn với ý nghĩ rằng chúng ta có quá nhi?u nghiệp xấu và những thứ này sẽ ngăn trở chúng ta đạt đạo, thì chúng ta sẽ không đạt được. Tại sao? Nếu chúng ta không tin rằng ta có thể chứng ngộ thì đức Phật và các vị Bồ-tát cũng không thể làm gì được. Các Phật và các Bồ-tát chỉ có thể giúp ngư?i nào tự giúp mình. Vì thế, việc thiết yếu là chúng ta phải có sự tự tin nơi mình.
Hơn nữa, chúng ta cũng cần phải tin nơi các sự dạy dỗ của đức Phật. Chúng ta được biết có vô số nguyên-tắc và phương-pháp. Chúng ta chắc chắn sẽ thành công nếu ta theo chúng. Sau khi có sự tự tin, ta cần có sự tin tưởng vào các sự dạy dỗ của đức Phật. ?ạo sư Ou-Yi diễn tả việc này như là tin vào các nguyên-tắc và các sự vật. Các sự việc ở đâu mà ra? V? nguyên-tắc, đó là tâm thanh tịnh v? sự thật của các bản thể. Tất cả các hiện-tượng trong vũ-trụ đ?u từ nguyên-tắc này mà ra. Chúng liên-quan đến các chu-kỳ nhân quả bất tận. Một cái nhân cho một quả, để trở thành nhân cho một quả khác nữa. Tiến-trình này không bao gi? ngừng. Có được sự hiểu biết và tin tưởng ở sự thật thật sự làm tăng sự tự tin của chúng ta, giúp cho chúng ta tìm kiếm sự hiểu biết v? tất cả m?i thứ. Chỉ bằng cách này ta mới được tự-do kh?i sự băn khoăn và nghi-ng?, làm cản trở cho sự tu h?c của chúng ta để đạt được sự vui vẻ và thăng tiến.
Khi thực hành sự tu h?c Phật giáo, đì?u quan-tr?ng nhất là chấp nhận những sự dạy dỗ của vị thầy và thực hành đúng theo như phương-pháp được chỉ bảo. ?ây là cách tu h?c đúng từ ngàn xưa. ?i?u đòi h?i đầu tiên là theo sự cấm đoán trong năm năm, được vị thầy đặt ra. Khi làm như thế, vị thầy chịu trách nhiệm cho sự thành bại của ngư?i h?c trò. ?ây là nguyên-tắc kính ngưỡng đạo sư và các sự dạy dỗ của ông ta. Tuy nhiên, nguyên-tắc này không còn đứng vững ngày nay, vì thầy thì không chịu trách nhiệm và trò thì không nghiêm trang. Những nguyên-tắc của sự dạy dỗ thì suy đồi, và đây là một thảm trạng của th?i đại chúng ta. H?c trò không kính tr?ng thầy và thầy thì không thành thật giúp đỡ trò thành đạt.
Sự ngăn cấm trong năm năm có kết quả là h?c trò chỉ theo một vị thầy. Nó đặt n?n tảng cho Ba Sự h?c h?i: giới, định, tuệ. Bổn-phận của thầy là giúp ngư?i h?c trò h?c được những thứ này. Hãy coi Thi?n Phật giáo. Vị thầy đòi h?i h?c trò phải làm gì trong năm năm đầu? H? được giao cho những việc lao động chân tay và làm liên tục không thay đổi. H? cũng phải thuộc lòng kinh. H? phải đ?c lại sau khi làm xong việc lao động và không quan tâm tới việc gì khác. Mục-đích của việc lao động này không phải là đối sử với h? như những ngư?i đầy tớ.
Sau một th?i gian, ngư?i h?c trò sẽ cảm thấy chán nản vì đã làm việc cực nh?c trong năm năm không đạt được kết quả gì. Thật ra, h? đã đạt được nhi?u thứ mà không biết. H? đạt được gì? Những sự khổ não giảm đi rất nhi?u và sự chú tâm thì gia tăng vì sự cấm đoán không thấy không nghe nhi?u thứ. Nếu sự cấm đoán được theo đúng đắn, ngư?i h?c trò đạt được hai thứ vận may và sự khôn ngoan. Vận may là gì? Làm việc hàng ngày ở nơi đạo tràng là việc tu hạnh bố-thí. Vì các tăng, ni không có ti?n để cho, h? có thể làm việc để thực hành Hạnh Bố-thí. Qua sự cấm đoán nghe và đ?c, h? chỉ tập trung vào sáu giác quan, h? cũng đạt được tâm thanh tịnh và tập trung tư-tưởng cao độ hay Tâm định. ?ây là sự khôn ngoan hay Tuệ. Như thế, vị thầy dậy cho các h?c trò trồng vận may và thiết lập n?n tảng cho giới, định, tuệ. Sự dậy giỗ được thiết lập một cách nhẹ nhàng nhưng hữu hiệu. Với năm năm giới hạn việc h?c làm căn bản, khi được nghe Pháp sau hai hoặc ba năm, tăng sinh có thể ngộ đạo.
Trong tiểu sử của các vị thi?n sư, ta thấy là bằng phương-pháp này, nhi?u ngư?i đã ngộ đạo sau ba hoặc năm năm. Ngày nay tuy thế, các ngư?i tu h?c ở các đạo tràng trong ba chục năm, năm chục năm đôi khi cả đ?i ngư?i mà vẫn không ngộ đạo. H? có thể đ?c rất nhi?u kinh sách mà vẫn không ngộ. Cùng lắm, h? thuộc lòng một số ý-niệm tổng quát v? Phật -giáo, nhưng không có gì có thể giúp h? cắt đứt sự khổ đau hay ngộ đạo. Như thế, chúng ta phải cố kiếm một vị thầy gi?i để được hướng dẫn. L?i khuyên này lúc đầu có vẻ buồn nản. Nhưng sau chặng đầu, chúng ta sẽ thực sự khoan khoái, và vui vẻ v? sự tiến bộ của mình.
Nhi?u ngư?i trong chúng ta đã phạm lỗi lầm lới trong việc tu h?c, bằng cách h?c m?i phương-pháp khác nhau. Những tăng, ni ngày trước bắt đầu bằng Nguyện Lớn thứ hai của các vị Phật và Bồ-tát: "Phi?n não vô tận, thệ nguyện đoạn." Khi dẹp được hết phi?n não, ta sẽ được tâm định và có tuệ. Rồi câu kế: "Pháp môn vô lượng, thệ nguyện h?c." ?ây là thứ tự đúng để tu h?c. Lỗi lầm mà đa số mắc phải là h?c nhi?u phương-pháp mà chưa dứt b? được phi?n não. ?ạo sư Qingliang g?i đây là "Hiểu mà không hành". Những ngư?i này chú tâm vào việc hiểu mà không chịu thực hành. H? không cố dẹp phi?n não để được tâm định. Hậu quả là h? có cái nhìn sai lệch hơn là cái nhìn đúng đắn và trí tuệ.
Tập ba phương-pháp đồng th?i
Bước đầu tiên để tu hành Phật giáo là gì? Bắt đầu bằng việc tụng một quyển kinh. Chúng ta có cần hiểu ý-nghĩa không? Không. Vì khi chúng ta chưa dứt b? được phi?n não thì sự hiểu của chúng ta sẽ sai lạc. Như thế thì tại sao ta chỉ tụng một kinh này? Với cách tụng kinh Ba Sự H?c H?i giới định tuệ sẽ đến cùng lúc.
Giới đòi h?i chúng ta "Không làm đi?u xấu, Làm tất cả đi?u thiện". Tụng kinh có thể giúp những ý-nghĩ của chúng ta không chạy nhảy, như thế ta được ngăn ngừa kh?i làm đi?u quấy. Kinh là l?i nói từ bản thể của Phật. Không có đi?u gì có thể cao hơn v? đức hạnh. Như thế, tụng kinh là làm việc tốt và kết quả là giữ được giới hoàn toàn như thế thì không cần phải tập từng giới một.
Khi tụng kinh, chúng ta phải chú tâm. Bằng sự chú tâm chúng ta tập trung tư tưởng. Tụng rõ từng l?i kinh, không b? sót chữ nào là thực hành của huệ. Như thế, tụng kinh một cách đúng đắn là tu tập ba phương-pháp cùng một lúc. Việc phân tách nghĩa kinh trong khi đang tụng là coi kinh như một quyển sách thư?ng. Việc này sẽ có kết quả là không có sự thực hành nào hết, và đây không phải là sự tu h?c. ?ừng coi thư?ng việc tụng kinh, vì đây là n?n tảng của sự tu h?c. Tụng kinh một gi? thì có kết quả một gi? tu h?c, tụng hai gi?, có kết quả hai gi?. Không cần phải nói, càng nhi?u hơn thì càng tốt nữa.
Nhi?u đạo hữu của tôi ở ?ài-loan và ?allas tụng kinh Vô Lượng Th? mư?i lần một ngày. Như thế một số có thể đã tụng cả hai ngàn lần và thuộc kinh và chỉ cần ba mươi cho tới bốn mươi lăm phút là có thể tụng hết kinh. Tụng mư?i lần có nghĩa là năm hay sáu tiếng một ngày tu giới định huệ. Với nhi?u th?i gian như thế dành cho việc tu h?c, đương nhiên chúng ta sẽ có tâm định trong vài năm.
Kinh phát xuất ra từ tâm thanh tịnh của đức Phật. Khi chúng ta phát triển được một ý-thức trong sạch và thanh tịnh thì chúng ta sẽ hiểu những gì ta đ?c trong kinh. Lý do bây gi? các kinh khó hiểu vì ý-thức của chúng ta luôn luôn chạy nhảy. Làm sao cho cái tâm này có thể đồng điệu với một tâm trong sạch và thanh tịnh? ?ây là lý do tại sao ta không hiểu các l?i dạy của Phật. Như thế, nếu chúng ta muốn h?c từ một vị thầy tốt thì phải tin và y theo các sự chỉ dạy là phải và đúng.
Chỉ cần lựa một quyển kinh và đừng để bị sao lãng bởi các kinh khác. Nếu chúng ta muốn theo phái Tịnh ?ộ thì chúng ta tụng và h?c kinh Vô Lượng Th?. Nếu chúng ta lựa ch?n theo phái Thiên Thai thì ta tụng và h?c kinh Pháp Hoa. Nếu ta ch?n theo phái Hoa nghiêm thì ta h?c kinh Hoa Nghiêm. Khi ch?n một phái thì tuân theo những nguyên-tắc của nó và đào xâu kinh điển trong năm năm. Nói cách khác, cắt đứt m?i khổ đau và cố phát triển một tâm tư trong sạch, thanh tịnh. ?ây là bước đầu của sự tu Phật. Nói trắng ra, vào th?i trước năm năm là đủ trong việc tu h?c đối với một ngư?i tu hành để đạt được tâm trong sạch và thanh tịnh, vì tâm h? không bị ô nhiễm như chúng ta ngày nay.
Trong quá khứ, trẻ em còn trong trắng cho tới lối mư?i tuổi. Rồi chúng mới bắt đầu biết phân biệt sự khác nhau giữa phải và quấy, ta và ngư?i khác. Lúc ấy chúng mới bắt đầu có các tính tham lam, giận dữ, si mê và ngổ ngáo. Hãy nhìn các trẻ em ngày nay. Chúng lộ vẻ tham, giận, si mê và lỗ mãng khi mới vài tuổi! Chúng h?c những đi?u này ở đâu? Từ máy vô tuyến truy?n hình. Chúng bị phơi bày trước máy vô tuyến truy?n hình hành ngày. ?ương nhiên chúng bị ô nhiễm. Chúng không có những ngày tháng thơ ngây như cha mẹ chúng. Thật là bất hạnh!
Tôi được sinh ra và lớn lên ở đồng quê nên vô tư không biết v? thế-giới cho tới năm mư?i ba tuổi. Sự Sung Sướng Thật Sự là giữ được sư thơ ngây càng lâu càng tốt và không biết v? các sự đau khổ của thế gian. Tất cả sự biết của tôi là chơi như thế nào. Một khi mất sự thơ ngây, chúng ta không còn sung sướng nữa. Vì khi ấy chúng ta phải luôn luôn chú y đến ngư?i khác. Như thế, tôi nói những ngư?i cận đại thì không may mắn bằng những ti?n nhân của h?.
Một khi chúng ta phát triển được một tâm tư trong sạch và thanh tịnh hay ?ịnh, và đạt được sự khôn ngoan hay Huệ, thì chúng ta có thể bắt đầu mở rộng tầm hiểu biết của mình. Chúng ta sẽ thấy, nghe, và h?c bất cứ đi?u gì ta quan tâm tới, vì bây gi? ta đã có sự khôn ngoan và không bị ảnh hưởng bởi sự việc chung quanh. Vì chúng ta kiểm soát được chính mình, càng thấy biết nhi?u càng làm cho chúng ta khôn ngoan hơn và tâm càng định nhi?u hơn. Tại sao tâm định lại tăng trưởng? Không bị sao suyến bởi ngoại cảnh sẽ gia tăng sự định tâm của chúng ta. Phát triển được một ý- thức rõ rằng và hiểu biết sẽ làm tăng thêm sự khôn ngoan. Lúc ấy ta có thể h?c các môn phái khác để gia tăng định và huệ. ?ầu tiên ta lo giữ giới, định và huệ để đạt được sự khôn ngoan căn bản của chúng ta. Sau đó, chúng ta h?c nhi?u hơn để làm viên mãn huệ của chúng ta. ?ây là cách tu h?c ngày trước.
?ức Phật dạy chúng ta trong kinh "Prajna", bộ kinh dài nhất của Phật giáo, "Sự khôn ngoan trực giác thơ ngây biết tất cả." Như thế, chúng ta phải vun trồng "sự thơ ngây" trước. Phương pháp năm năm thực hành giới có kết quả là chúng ta thơ ngây trước các thay đổi của thế-giới. Khi chúng ta tiếp xúc lại với thế-giới thì chúng ta nhận thức được "Thấy tất cả". ?ây là thứ tự và phương pháp đúng để h?c và tu hành Phật giáo.
Các tổ ngày xưa không những tuân theo các giới do đức Phật đặt ra mà còn theo lấy Khổng giáo làm căn bản cho sự tu h?c của mình. Phật giáo Trung Hoa đã b? Phật giáo Tiểu thừa và thay bằng Khổng giáo. Phật giáo Trung Hoa có căn bản là chấp nhận năm đức tính của Khổng giáo: sự dịu dàng, sự tử-tế, sự kính tr?ng, sự cần kiệm và sự khiêm tốn. Từ căn bản này, h? phát triển Ba ?i?u Kiện, Sáu Nguyên Tắc của sự Hài Hòa, Ba Sự H?c H?i, Sáu Hạnh và Mư?i Nguyện Lớn. Tất cả những môn phái Phật giáo đại thừa chấp nhận cái sư?n này cho sự tu h?c. Nói cách khác, chúng ta có thể h?c bất cứ môn phái nào miễn là tuân theo những nguyên-tắc và phương-pháp này. Như thế, chúng ta có thể nói theo Năm ?ức Tính và Sáu sự Hài Hòa là n?n tảng đặc biệt của Phật giáo Trung Hoa.
Còn có một phương-pháp cao cấp khác để tu h?c Phật giáo, tiếp tục h?c như là một ngư?i thầy. ?ây không phải là cho tới gần đây phương-pháp này mới được dùng trở lại. Khi đức Phật còn tại thế, ngài có nhi?u h?c trò. Một số ở bên cạnh ngài vì chưa tu h?c xong nên không thể độc lập được. Nhưng những ngư?i khác đã đạt được những sự chứng ngộ. Những ngư?i sau này là các Bồ-tát, h? có nhiệm vụ hoàng dương Phật giáo. H? đi tới những nơi khác và lập ra các đạo tràng để dạy thế cho đức Phật. H? trở v? nơi đức Phật ở trong ba tháng an cư để tu h?c thêm. Việc này cũng giống như nghỉ hè bây gi?, các trò thì nghỉ, nhưng các thầy thì h?c thêm. Vì thế, các Bồ-tát v? gặp đức Phật trong mùa an cư. H? nghe các l?i dạy của ngài và có thể gia tăng sự định tâm, huệ và hạnh của h?. H? cũng thảo luận những khó khăn h? gặp phải trong khi dạy và cố tìm các l?i giải. H? h?c h?i lẫn nhau trong việc tìm sự hoàn thiện. Hệ thống h?c thêm này đã được thấy một cách không liên tục trong lịch sử Trung Hoa.
?i?u khuyến cáo là các đạo tràng và hội Phật h?c làm những kỳ an cư mùa hè và mùa đông với các việc niệm danh hiệu Phật, và tu Thi?n, hội thảo vân vân. như là những kỳ h?c tập ngắn. Việc này rất hữu hiệu ngư?i ta đã chấp nhận ý niệm những kỳ tu h?c ngắn. Nếu chúng ta nói với h? là để dứt b? các khổ đau; giữ giới, tu định và huệ; vượt kh?i chu kỳ sinh tử, thì chỉ có một số ít chấp nhận và chú ý tới.
Ngày nay, con ngư?i có khái niệm khác v? Phật giáo so với các ngư?i trong quá khứ. H? muốn h?c nhi?u hơn vào lúc bắt đầu mà không biết rằng phương-pháp của h? sẽ giới hạn thành quả của h?, trong khi theo những phương-pháp cổ-điển v? tu h?c thì sẽ đạt được những kết quả vô lượng. Trong quá khứ, nhi?u ngư?i được đã được các lợi lạc trong việc tu h?c và đạt được Phật quả. Tuy nhiên, với phương-pháp ngày này thì quá lắm chí giúp chúng ta có được một bằng cấp bác sĩ v? Phật-giáo, tên tuổi và giầu có. Nhưng nói thẳng ra, việc cắt đứt các khổ đau không phải là việc dễ đối với chúng ta để thoát kh?i chu kỳ sinh tử. Chúng ta phải coi việc này một cách cẩn thận.