H?c Làm Ngư?i !
H?c Làm Ngư?i
Từ trẻ đến già, con ngư?i luôn luôn phải nghe cái câu dạy dỗ của các bậc phụ huynh là biển h?c mênh mông. Ngư?i ta đưa ra hình ảnh một đứa trẻ ngồi chơi trên bãi biển, tay xách một cái xô nh? vừa với tầm vóc của nó - một món đồ chơi mà cha mẹ nào cũng mua cho con mỗi khi đi ra bãi biển nghỉ mát - một tay cầm một chiếc v? sò mà nó vừa mới nhặt được trên bãi cát. ?ứa bé chăm chỉ cấm chiếc v? sò múc nước biển đổ và cái xô. ?ó là hình ảnh biển h?c mênh mông và sự tiếp thu và hiểu biết của con ngư?i chỉ như cái lượng nước đứa bé múc được trong chiếc v? sò nông cạn và nh? xíu của nó.
Thật ra thì biển h?c, cho dù có mênh mông chăng nữa, thì sự h?c của con ngư?i cũng có một giới hạn. Từ lúc mới bước chân vào trư?ng mẫu giáo, cho tới khi ra trư?ng đại h?c với một h?c vị cao cấp nhất, một ngư?i chỉ cần b? vào đấy 1/3 đ?i ngư?i. Nghĩa là, nếu con ngư?i sống được 100 tuổi, h?c ba mươi năm là hết chữ, hết bằng của trư?ng đại h?c. Sau đó, với một h?c vị như thế, con ngư?i có quy?n ngưng nghỉ và thu hoạch những khó khăn mà mình đã b? ra để đạt được, để sống một cuộc đ?i ăn trên, ngồi trước, bõ công dùi mài, đèn sách. Trừ khi ngư?i đó vẫn không bằng lòng với cái sự hiểu biết của mình mà tiếp tục b? thì gi? ra nghiên cứu thêm thì không kể. Lúc đó, biển h?c lại trở nên mênh mông, không b? không bến. Nhưng bình thư?ng ra, với một th?i gian 30 năm đèn sách, con ngư?i có thể tự hào là mình là một ngư?i có bằng cấp, có quy?n được hưởng m?i sự kính nể của xã hội.
Mục đích đầu tiên của các bậc cha mẹ là mong cho con mình theo đuổi h?c cho tới nơi tới chốn một ngành ngh?, để nuôi thân, để vinh thân, phì gia, để nở nang mày mặt, rỡ ràng mẹ cha. Như vậy mục đích đầu tiên của việc h?c là để kiếm ti?n, để có địa vị trong xã hội. Và ngư?i ta đua nhau đi h?c, ngư?i ta tranh nhau tìm địa vị, danh giá, giàu sang.
Nhưng, sau khi đã đạt được tất cả, ngư?i ta vẫn không tìm thấy hạnh phúc. Sau khi đạt được tột đỉnh vinh quang, ngư?i ta chợt ngộ ra rằng, ngư?i ta vẫn còn thiếu một cái gì. Rất mông lung, mơ hồ, nhưng lại rất cấp bách. Ti?n bạc, danh v?ng, giàu sang, vẫn không đem lại cho ngư?i ta lòng quí mến, kính tr?ng của những ngư?i xung quanh. Ti?n bạc, danh v?ng, giàu sang, lại càng không giúp cho ngư?i ta tránh được tai ương, thoát kh?i hoạn nạn. Ti?n bạc, danh v?ng, giàu sang, không làm cho ngư?i ta có một cuộc sống an vui, một cuộc đ?i có ý nghĩa. Ngư?i ta bèn đi tìm lý do, ngư?i ta đi kiếm nguồn gốc của sự thiếu thốn trong dư thừa, cái khổ đau trong vinh hoa, phú quí. Ngư?i ta đi tìm cái mà trong trư?ng h?c đã không giảng dạy.
Một số ngư?i cho rằng, rất nhi?u đi?u cần thiết không được giảng dạy trong nhà trư?ng, đại khái như làm cách nào sống hòa hợp với m?i ngư?i, làm sao giải quyết những vấn nạn của cuộc sống, làm cách nào đương đầu với những vấp ngã, những thử thách ở đ?i? Ngư?i ta bảo nhau, những đi?u đó, muốn biết được, cần phải h?c ở trư?ng đ?i. Nhưng trư?ng đ?i lại là một môi trư?ng giáo dục không có hàng rào, không thầy, không trư?ng lớp, không chương trình, không sách giáo khoa, không bài vở. Con ngư?i vừa là h?c trò lại tự là thầy của mình. Không ai dẫn dắt, không ai giảng dạy. Ngư?i ta mò mẫm mà đi trong cái rủi, trong cái khổ, trong cái bất hạnh để rồi tự mình rút ra kinh nghiệm ở đ?i. Vì thế, tìm được giải đáp cho các vấn nạn của đ?i ngư?i tùy thuộc vào khả năng nhận biết, chịu đựng và hiểu biết của từng ngư?i. Có ngư?i, sau khi gặp nghịch cảnh, sẽ rút rỉa được kinh nghiệm và trở nên khôn ngoan hơn, biết thích nghi với những khó khăn của cuộc đòi hơn và tìm ra lối thoát cho mình. Có ngư?i không có khả năng chịu đựng, sẽ gục ngã ngay trong thử thách đầu tiên. H? trở thành chán nản, thất v?ng, không làm sao cất đầu lên nổi. Cho nên ngạn ngữ mới có câu: thất bại thứ nhất là cần thiết, thất bại thứ hai rất hữu ích; ngư?i nào đứng dậy được sau lần vấp ngã thứ ba sẽ trở nên một CON NGƯỜI.
Sau nhi?u lần chịu thử thách, bị vấp ngã, những ngư?i đứng lên được sau cái ngã thứ ba, đã nghĩ ra cách giúp đỡ kinh nghiệm cho những ngư?i khác bằng cách viết sách dạy làm ngư?i. Một số các nhà tâm lý h?c thi nhau giải thích cái sự thiếu thốn ấy và cố gắng lấp đầy cái khoảng trống của con ngư?i. Một số những tác phẩm h?c làm ngư?i ra đ?i để giải thích tại sao của cải vật chất không đem lại hạnh phúc. Ngư?i ta thi nhau giải thích cuộc đ?i, ngư?i ta cố gắng tìm hiểu ý nghĩa của cuộc đ?i. Và càng tìm hiểu, ngư?i ta càng thấy rằng bằng cấp, danh v?ng, giàu sang không phải là mục đích tối hậu của con ngư?i. Và tất cả m?i ngư?i lại đổ xô đi tìm cách h?c để làm sao có hạnh phúc, làm sao bớt khổ. Bể h?c lại thêm mênh mông hơn, và bến b? của biển h?c lại được đẩy lui ra xa kh?i tầm với của con ngư?i.
Một số ngư?i thiết thực, bỗng nghiệm ra rằng việc h?c không phải chỉ duy nhất là để kiếm ti?n mà để trở thành một ngư?i hữu ích cho nhân quần xã hội. Lên cao thêm nữa, h?c để thay đổi bộ mặt thế giới, nâng cao đ?i sống con ngư?i. Lên tột đỉnh, h?c để hiểu biết, để cứu vớt sinh linh. Ngư?i ta phân biệt h?c với hạnh, ngư?i ta so bì tài với đức, ngư?i ta chia ra vật chất với tinh thần, thể xác với tâm linh. Và ngư?i ta đánh giá con ngư?i theo rất nhi?u tiêu chuẩn. Ngư?i ta phân biệt ngư?i có bằng khác ngư?i có chữ, ngư?i có chữ chưa chắc đã phải là một ngư?i có h?c. Và ngư?i ta nghĩ rằng, rất có thể hạnh phúc là sống cho ngư?i khác và vì ngư?i khác.
Từ đấy các tôn giáo trở nên cứu cánh của con ngư?i và những nhà tu hành có đất dụng võ. ?ạo giáo nào cũng đưa ra những giáo lý, những đư?ng lối để dẫn đưa con ngư?i tới bến bình an, tìm được hạnh phúc khi ở đ?i này và chắc chắn được giải thoát, được cứu rỗi sau khi đã lìa đ?i. Một số ngư?i vô thần lại biện minh, đ?i sống là để cho những ngư?i sống, để hưởng tất cả m?i mùi phú quí, giàu sang, ngay bây gi?, ngay lúc này đây, chứ tương lai mịt m?, ai dám cam đoan sẽ ra sao?
Tại sao lại thả mồi bắt bóng?
Ngư?i hữu thần lại nói: cuộc đ?i rất giới hạn, ba vạn sáu ngàn ngày là mấy chốc. Sở dĩ con ngư?i đau khổ là vì con ngư?i b? cái vĩnh cửu - là cuộc sống đ?i sau - để chạy theo cái mong manh, cho nên mới khổ.
Tại sao lại thả mồi bắt bóng?
Cái mình đang có, đang nắm giữ trong tay thì không lo giữ, lại lo đi tìm đi kiếm những cái đâu đâu? Ai phải ai trái, tùy theo lòng tin tưởng của mỗi ngư?i. Nhưng có một đi?u không chối cãi được là vật chất đầy đủ, không thể đồng nghĩa với an vui, hạnh phúc. Nhưng đói khát, thiếu thốn cũng chẳng thể đưa đến thiên đàng hạ giới?
Vấn đ? cái gì là mồi, cái gì là bóng, hiện đang còn trong vòng tranh luận. Ai cũng có những lý do rất chính đáng để tin vào lý luận của mình. Tuy nhiên, một đi?u không thể chối cãi, là con ngư?i gồm hai phần, phần hồn, phần xác, phần vật chất và phần tâm linh. Nếu sống mà quân bình được hai phần này, thì chắc chắn nếu không tìm được hạnh phúc, viết hoa, thì ít nhất cũng tránh được nhi?u đau khổ.
Hiện nay ngư?i ta vẫn còn nghiên cứu v? phương pháp h?c làm ngư?i và tìm cách làm sao tìm được hạnh phúc. Mà hình như cái sở h?c này cũng mênh mông như biển cả, và sự hiểu biết v? cách làm ngư?i của con ngư?i cũng chỉ như những lượng nước múc trong một chiếc v? hến. Ngư?i hiểu theo cách này, ngư?i bàn theo cách khác. Biển h?c chẳng những mênh mông mà còn mâu thuẫn, đối nghịch với nhau.
Chả thế ngư?i ta thư?ng nói ngu si hưởng thái bình. Chả suy nghĩ nhi?u có lẽ lại hay.
(sưu tầm)
Reply With Quote
