?ẠO PHẬT LÀ GÌ ?
Khi bạn tìm hiểu vỿ đạo Phật tức là bạn đang tìm hiểu vỿ con ngưỿi thật của mình, vỿ bản chất của tâm trí chính bạn. Thay vì đỿ cao một thực thể cao cả siêu nhiên nào đó, Phật giáo chủ trương tập trung vào những vấn đỿ thực tiễn của con ngưỿi, cách hướng dẫn cuộc sống, cách điỿu hòa thân tâm và tạo một đỿi sống an bình hạnh phúc cho con ngưỿi. Nói cách khác, Phật giáo luôn nhấn mạnh những vấn đỿ mang tính thực nghiệm và khả thi trong hiện tại hơn là những quan điểm mang tính luận lý, xa rỿi thực tế. Thật ra, chúng ta cũng không nên xem Phật giáo như là một tôn giáo mang nặng màu sắc tín ngưỡng theo cách hiểu của phương Tây. Giáo lý đạo Phật vừa sâu sắc vừa thực tế vượt hẳn những ngành khoa hỿc, triết hỿc hay tâm lý hỿc thế tục.
Tâm con ngưỿi luôn rong ruổi kiếm tìm hạnh phúc một cách bản năng, Ŀông cũng như Tây, chẳng khác nhau gì mấy. Tuy nhiên, nếu trong lúc đang kiếm tìm hạnh phúc mà bạn bị cuốn hút vào thế giới cảm giác một cách thụ động thì thật nguy hiểm, bạn sẽ không tự làm chủ được bản thân mình.
Sự phát triển đơn thuần của khoa hỿc kỹ thuật khá??. Thật ra, chúng ta cũng không nên xem Phật giáo như là một tôn giáo mang nặng màu sắc tín ngưỡng theo cách hiểu của phương Tây. Giáo lý đạo Phật vừa sâu sắc vừa thực tế vượt hẳn những ngành khoa hỿc, triết hỿc hay tâm lý hỿc thế tục.
Tâm con ngưỿi luôn rong ruổi kiếm tìm hạnh phúc một cách bản năng, Ŀông cũng như Tây, chẳng khác nhau gì mấy. Tuy nhiên, nếu trong lúc đang kiếm tìm hạnh phúc mà bạn bị cuốn hút vào thế giới cảm giác một cách thụ động thì thật nguy hiểm, bạn sẽ không tự làm chủ được bản thân mình.
Sự phát triển đơn thuần của khoa hỿc kỹ thuật không thể làm thỿa mãn dục vỿng của con ngưỿi hay giải quyết được mỿi vấn đỿ của cuộc sống. Giáo lý đạo Phật giúp bạn nhận ra khả năng giải thoát mỿi khổ đau vốn sẳn có nơi tự tâm của mỗi ngưỿi. Bạn hỿc hiểu đạo Phật là bạn hỿc hiểu chính thân tâm bạn để rồi tự bạn giải quyết mỿi vấn đỿ khúc mắc trong cuộc sống tình cảm và xã hội phức tạp hàng ngày của chính bạn. Dù bạn là ngưỿi có thiên hướng tôn giáo hay thiên hướng chủ nghĩa vật chất thì điỿu quan trỿng là bạn phải nên tìm hiểu tâm lý bạn vận hành như thế nào. Căn nguyên của mỿi khỴng thể làm thỿa mãn dục vỿng của con ngưỿi hay giải quyết được mỿi vấn đỿ của cuộc sống. Giáo lý đạo Phật giúp bạn nhận ra khả năng giải thoát mỿi khổ đau vốn sẳn có nơi tự tâm của mỗi ngưỿi. Bạn hỿc hiểu đạo Phật là bạn hỿc hiểu chính thân tâm bạn để rồi tự bạn giải quyết mỿi vấn đỿ khúc mắc trong cuộc sống tình cảm và xã hội phức tạp hàng ngày của chính bạn. Dù bạn là ngưỿi có thiên hướng tôn giáo hay thiên hướng chủ nghĩa vật chất thì điỿu quan trỿng là bạn phải nên tìm hiểu tâm lý bạn vận hành như thế nào. Căn nguyên của mỿi khổ đau cũng phát xuất từ chính nội tâm bạn. Nếu bạn không nhận thức được điỿu này thì khi một số điỿu nhỿ nhặt trong cuộc sống thay đổi, bạn sẽ cảm thấy bối rối và thậm chí dẫn đến khổ đau. Do bị dấn sâu vào thế giới của cảm giác, bạn không nhận chân được nguyên nhân sâu xa của mỿi khổ não của cuộc đỿi chính là tính tham ái của tự tâm bạn.
Dù bạn có thể phản đối những gì tôi đang nói hay bạn có thể nói với tôi rằng, bạn không tin những điỿu tôi nói thì sự thật vẫn là sự thật. Ở phương Tây, có rất nhiỿu ngưỿi tuyên bố "tôi không 95 đau cũng phát xuất từ chính nội tâm bạn. Nếu bạn không nhận thức được điỿu này thì khi một số điỿu nhỿ nhặt trong cuộc sống thay đổi, bạn sẽ cảm thấy bối rối và thậm chí dẫn đến khổ đau. Do bị dấn sâu vào thế giới của cảm giác, bạn không nhận chân được nguyên nhân sâu xa của mỿi khổ não của cuộc đỿi chính là tính tham ái của tự tâm bạn.
Dù bạn có thể phản đối những gì tôi đang nói hay bạn có thể nói với tôi rằng, bạn không tin những điỿu tôi nói thì sự thật vẫn là sự thật. Ở phương Tây, có rất nhiỿu ngưỿi tuyên bố "tôi không phải là một tín đồ của bất kỳ giáo phái nào". Hỿ rất hãnh diện là hỿ không đặt niỿm tin ở bất kỳ điỿu gì khác ngoài lý trí của bản thân mình. Tuy nhiên, đây không phải là vấn đỿ của niỿm tin mà là vấn đỿ thực tế của cuộc sống. Dù muốn hay không muốn thì đôi khi bạn cũng bị dẫn dắt bởi lòng tham dục của chính bạn hay bạn không thể tự làm chủ được mình. Chẳng hạn, ý định đầu tiên của con ngưỿi khi chế tạo xe hơi và máy bay là để con ngưỿi có được nhiỿu thỿi gian hơn để ngơi nghỉ. Thế nhưng, ngược lại con ngưỿi trong xã hội hiện đại ngày phải là một tín đồ của bất kỳ giáo phái nào". Hỿ rất hãnh diện là hỿ không đặt niỿm tin ở bất kỳ điỿu gì khác ngoài lý trí của bản thân mình. Tuy nhiên, đây không phải là vấn đỿ của niỿm tin mà là vấn đỿ thực tế của cuộc sống. Dù muốn hay không muốn thì đôi khi bạn cũng bị dẫn dắt bởi lòng tham dục của chính bạn hay bạn không thể tự làm chủ được mình. Chẳng hạn, ý định đầu tiên của con ngưỿi khi chế tạo xe hơi và máy bay là để con ngưỿi có được nhiỿu thỿi gian hơn để ngơi nghỉ. Thế nhưng, ngược lại con ngưỿi trong xã hội hiện đại ngày càng bị cuốn hút vào cuộc sống tất bật, xô bồ, ít có thỿi gian ngơi nghỉ. Vì tham vỿng, con ngưỿi bị dính vào thế giới hưởng thụ bị động của chính sự sáng tạo của hỿ. Con ngưỿi càng ngày càng giới hạn không gian và thỿi gian để sống và tìm hiểu thế giới nội tâm của mình. Ŀây là một vấn đỿ lớn của xã hội hiện đại. Bạn ít khi tìm thấy sự thỿa mãn hay thanh thản trong cuộc sống hàng ngày. Sự thật thì niỿm tin và sự an bình đến từ nội tâm bạn chứ không phải đến từ sự vật bên ngoài. Tuy vậy, cũng có một số ngưỿi thông minh và hỿ nhận thức được rằng vcàng bị cuốn hút vào cuộc sống tất bật, xô bồ, ít có thỿi gian ngơi nghỉ. Vì tham vỿng, con ngưỿi bị dính vào thế giới hưởng thụ bị động của chính sự sáng tạo của hỿ. Con ngưỿi càng ngày càng giới hạn không gian và thỿi gian để sống và tìm hiểu thế giới nội tâm của mình. Ŀây là một vấn đỿ lớn của xã hội hiện đại. Bạn ít khi tìm thấy sự thỿa mãn hay thanh thản trong cuộc sống hàng ngày. Sự thật thì niỿm tin và sự an bình đến từ nội tâm bạn chứ không phải đến từ sự vật bên ngoài. Tuy vậy, cũng có một số ngưỿi thông minh và hỿ nhận thức được rằng vật chất không đảm bảo hoàn hảo một đỿi sống hạnh phúc thật sự, và hỿ đã đi tìm kiếm niỿm vui tinh thần trong thế giới nghệ thuật hay ở hình thức tôn giáo.
Một điỿu mà bạn nên để ý là, khi đức Phật nói vỿ khổ đau, Ngài không chỉ đơn giản nói vỿ những hiện tượng đau khổ bên ngoài như bệnh tật hay những tình huống khó khăn của cuộc sống; mà Ngài còn hàm ý rằng, tính tham dục không cùng của tâm cũng chính là khổ đau. Dù bạn sở hữu bao nhiêu, dù bạn thành đạt đến đâu đi nữa, bạn cũng không bao giỿ cảm thấy thỿa mãn. Chính tham vỿng đã đưa đẩy coật chất không đảm bảo hoàn hảo một đỿi sống hạnh phúc thật sự, và hỿ đã đi tìm kiếm niỿm vui tinh thần trong thế giới nghệ thuật hay ở hình thức tôn giáo.
Một điỿu mà bạn nên để ý là, khi đức Phật nói vỿ khổ đau, Ngài không chỉ đơn giản nói vỿ những hiện tượng đau khổ bên ngoài như bệnh tật hay những tình huống khó khăn của cuộc sống; mà Ngài còn hàm ý rằng, tính tham dục không cùng của tâm cũng chính là khổ đau. Dù bạn sở hữu bao nhiêu, dù bạn thành đạt đến đâu đi nữa, bạn cũng không bao giỿ cảm thấy thỿa mãn. Chính tham vỿng đã đưa đẩy con ngưỿi đi đến sự không từ bất cứ hành động nào để đạt mục đích như mong muốn, và cũng chính điỿu này đã đưa đẩy đến sai lầm và đau khổ trong cuộc sống.
Tâm lý hỿc Phật giáo phân biệt 6 loại trạng thái tâm lý cơ bản thưỿng gây khổ não cho con ngưỿi: tính tham lam, sân hận, si mê, kiêu mạn, nghi hoặc và hiểu biết sai lầm (tà kiến). Ŀây là những tâm lý xấu nảy sanh từ bên trong chứ không phải là các hiện tượng bên ngoài. Do đó, muốn giảm thiểu khổ đau, bạn cần phải chấm dứt những căn nguyên của khổ đau -- chính là những trạng thái tâm lý này. Muốn chấm dứt cn ngưỿi đi đến sự không từ bất cứ hành động nào để đạt mục đích như mong muốn, và cũng chính điỿu này đã đưa đẩy đến sai lầm và đau khổ trong cuộc sống.
Tâm lý hỿc Phật giáo phân biệt 6 loại trạng thái tâm lý cơ bản thưỿng gây khổ não cho con ngưỿi: tính tham lam, sân hận, si mê, kiêu mạn, nghi hoặc và hiểu biết sai lầm (tà kiến). Ŀây là những tâm lý xấu nảy sanh từ bên trong chứ không phải là các hiện tượng bên ngoài. Do đó, muốn giảm thiểu khổ đau, bạn cần phải chấm dứt những căn nguyên của khổ đau -- chính là những trạng thái tâm lý này. Muốn chấm dứt chúng, bạn cần phải hiểu bản chất của chúng, tức bạn phải nhìn vào tự tâm của bạn để nhận rõ từng tâm lý một, ngăn ngừa sự phát khởi và tăng trưởng của chúng. Nếu bạn không hiểu rõ tâm trí bạn thì bạn luôn bị dẫn dắt bởi những tâm lý vị kỷ đầy tham sân si để rồi đi đến hành động thiếu sáng suốt, và đây chính lằ điỿu khiến bạn luôn cảm thấy bất an.
Hàng ngày, chúng ta hầu như thưỿng hành động một cách thiếu ý thức. Chúng ta ăn nhưng không biết mình đang ăn, chúng ta uống mà không biết mình đang uống... Hãy thử nghiệm bằng cách ý thức rõ những tåhúng, bạn cần phải hiểu bản chất của chúng, tức bạn phải nhìn vào tự tâm của bạn để nhận rõ từng tâm lý một, ngăn ngừa sự phát khởi và tăng trưởng của chúng. Nếu bạn không hiểu rõ tâm trí bạn thì bạn luôn bị dẫn dắt bởi những tâm lý vị kỷ đầy tham sân si để rồi đi đến hành động thiếu sáng suốt, và đây chính lằ điỿu khiến bạn luôn cảm thấy bất an.
Hàng ngày, chúng ta hầu như thưỿng hành động một cách thiếu ý thức. Chúng ta ăn nhưng không biết mình đang ăn, chúng ta uống mà không biết mình đang uống... Hãy thử nghiệm bằng cách ý thức rõ những tâm lý, tình cảm, hành động và lỿi nói hàng ngày của bạn, bạn sẽ giảm thiểu được rất nhiỿu khổ đau cho chính bạn và cho mỿi ngưỿi xung quanh. Tôi không nói vỿ những gì xa xôi trên bầu trỿi. Ŀây là một điỿu rất giản dị, chân thật và thực tiễn. Ŀây cũng chính là ý nghĩa sự hiện hữu của đạo Phật trên thế gian này.
(Theo "Mandala", Jan-Feb 1998)
Các Pac uyên thâm quá đi
