Mùa Hè, Đi Nghỉ Xả Hơi

Bác sĩ Nguyễn Ý-ĐỨC

Thông thường thì cứ mỗi khi Hè đến, vào thời gian các con nghỉ học, là các bậc làm cha mẹ lại nghĩ đến chuyện đưa gia đình đi nghỉ mát. Có thể nói đây hầu như là một thói quen tốt để tĩnh dưỡng tâm thân sau mấy tháng dài làm việc. Không du lịch nghỉ ngơi ở ngoại quốc thì đi gần trong nước, ngắn hạn đôi ba ngày hoặc lâu hơn cả vài tuần lễ. Ở Việt Nam ta trước đây thì lên Đà Lạt để hưởng không khí mát mẻ, nhẹ nhàng; ra Vũng Tầu, Nha Trang tắm nắng và bơi lội nước biển trong xanh.
Đi nghỉ là cơ hội để cất đi một vài căng thẳng trong đời sống hàng ngày, việc nhà cũng như công việc làm ăn. Nói chung thì sau mỗi lần nghỉ hè xuôi xả, con người trở về với tâm trạng thoải mái hơn, hiệu năng làm việc cao hơn, đối phó với căng thẳng hữu hiệu hơn và thấy thơ thới hân hoan hơn.
Nói là xuôi xả vì đôi khi cũng có vài rắc rối mà ta cần biết để đối phó.
Trước hết, xét về mặt tích cực, ta thấy một chuyến du lịch nghỉ ngơi mang lại những lợi điểm sau:
1-Thứ nhất là, cứ với một ý nghĩ được rời khỏi những thường lệ của mỗi ngày là ta đã thấy vui. Không còn phải tới sở làm mỗi buổi sáng, lái xe trên con đường kẹt cứng những xe cộ, những tiếng còi ồn ào, những tay lái ẩu tả, những anh hùng xa lộ.
Tới sở lại nhìn thấy những khuôn mặt quá quen thuộc, với nụ cười xã giao thường lệ, với sếp khó tính, soi mói. Lại còn những con số rắc rối, những hàng chữ lằng nhằng trên máy vi tính.
2- Cả nhà tham dự vào việc thảo luận, sửa soạn cho chuyến đi: đi đâu, mang những gì, đi bao lâu, đi bằng phương tiện gì ... đã là một hào hứng, một bàn luận chung, một ngồi lại với nhau. Có người nói , trong cuộc du lịch nghỉ ngơi, cái kéo dài nhất là việc đi ra đến cửa. Vì nhiều góp ý khác nhau. Nhưng cũng tốt thôi, để tăng thêm liên hệ, mật thiết gia đình.
3-Viếng thăm những phong cảnh, địa danh mới sẽ mở rộng tầm nhìn và kiến thức của ta.
Các cụ nói :"đi một ngày đàng, học một sàng khôn". Thì ở những chuyến nghỉ này, ta cũng thu lượm được cả sàng kinh nghiệm, dữ kiện khác với những cái mà ta đã có, đã thấy ở nơi ta sống. Đó là những ngôn ngữ, phong tục, tập quán của địa phương xa lạ.
4- Đến một nơi xa là ta đã có cơ hội gặp nhiều dân địa phương hoặc người đi nghỉ hè từ nơi khác tụ về.
Đây là một kinh nghiệm rất hào hứng vì ta sẽ làm quen thêm một số cá nhân mà biết đâu sau này sẽ chẳng trở nên bạn tương giao. Ý kiến chung cho rằng, thêm bạn mới là đã có thêm nhiều cặp mắt giúp ta nhìn bao la trên khắp năm châu, bốn biển.
5- Đi nghỉ hè là dịp để ta thoát khỏi những ràng buộc về thời gian, về bận bịu của thường nhật. Ta làm những gì ta muốn: ngủ trưa, thức khuya, ăn khi nào thích, không còn điện thoại quấy rầy, nếu "quên" cell phone. Mọi thứ trong cuộc sống hàng ngày đều được bỏ lại đằng sau, ở nhà, ở sở.
6- Nghỉ hè du lịch nơi xa không chỉ là một chuyến đi hoang phí. Nó không những mang lại lạc thú mà còn mang đến cho ta một sức khỏe mới.
Có người đau bệnh, đi lên núi hoặc ra biển thích hợp sẽ làm bệnh thuyên giảm. Gió miền núi làm hồng huyết cầu lên, tia nắng ngoài bãi biển khiến da tạo ra nhiều sinh tố D hơn. Người nhiều stress sẽ cảm thấy thư giãn.
Ta biết rằng những căng thẳng về thể xác, tâm hồn làm ta suy nhược chung, có nguy cơ đưa tới các bệnh trầm kha, những cơn suy tim chết người.
Kết quả nghiên cứu mới đây của hai nhà tâm lý học Karen A. Matthews và Brooks B. Gump cho hay những người có nhiều nguy cơ bị bệnh động mạch vành mà đi nghỉ đều đặn hàng năm đều ít có nguy cơ tử vong.
Theo các chuyên gia này thì nghỉ hè làm giảm khổn lực, mà khổn lực là một trong nhiều rủi ro đưa tới thiệt mạng của người mắc bệnh tim.
Đồng thời, người đi nghỉ hè có cơ hội quan hệ thân thiết với thân nhân, bạn bè do đó đóng góp vào việc chỉnh đốn lại những tình cảm khó khăn.
Vì như chính khách bảo thủ người Anh Benjamen Disraeli góp ý "Du lịch dạy người ta sự khoan dung"
Nói chung thì sau một kỳ nghỉ về, ta sẽ cảm thấy yêu đời hơn vì đó là mục đích của đi nghỉ . Những phút nhàn rỗi trải qua sẽ làm ta vui hơn, sẵn sàng trở lại với cuộc sống hàng ngày.
Vì đời sống là vậy. Làm việc- nghỉ ngơi...Rồi lại làm việc.
Về mặt tiêu cực thì tài chánh là một trong nhiều trở ngại cho một chuyến đi xa. Nhưng ta cứ liệu cơm gắp mắm. Nhiều tiền thì lên núi, xuống biển, tới nơi danh lam, đô hội. Ít tiền thì ta cứ kiếm nơi thuận tiện thanh vắng, gần nhà, cắm trại cuối tuần.
Trong chuyền đi, cũng nên cẩn thận với vấn đề thức ăn đồ uống kẻo lại đau ốm, mất vui.
Thực phẩm , nấu nướng là một quan tâm lớn cho mỗi lần đi xa, nhất là tới những quốc gia đang phát triển. Ngoài việc ăn theo khẩu phần đặc biệt vì tiểu
đường, cao huyết áp, cao Cholesterol, ta còn phải để ý tới cách thức nấu nướng, phục vụ, phẩm chất của thức ăn.
Vài quốc gia Á Châu giờ đây vẫn còn dùng phân người, xúc vật tươi để nuôi tưới rau, mà phân tươi này nhiều khi còn ký sinh trùng. Chẳng hạn rau không rửa kỹ, nấu không chín sẽ là nguồn gốc các bệnh sán lãi, kiết lỵ, viêm gan. Ngoài ra còn tệ trạng bón nhiều phân hóa học, rau trái chứa nhiều hóa chất nguy hại.
Những thủy sản tôm, cua, xò, hến của vùng nước tù túng, nhiễm độc, thịt ôi không ướp lạnh, sữa tươi không khử trùng.. cũng gây ra nhiều bệnh khác.
Tuy nhiên, để tránh bệnh tật do thức ăn, ta nên theo lời khuyên của bác sĩ Vicenzo Marcolongo, Giám đốc một tổ chức chuyên về vấn đề an toàn du lịch, ở Nữu Ước: "Cook it, peel it or forget it".
Ý giả là nếu ta không nấu kỹ thực phẩm, không tự tay bóc vỏ trái cây, thì đừng có ăn, kẻo lại mang họa vào thân. Ông ta cũng khuyên nên ăn vặt, nhiều bữa nhẹ trong ngày, với lý do là ít thức ăn trong bao tử, dịch vị chua có thể giết bớt hoặc làm giảm độc tính của sinh vật gây bệnh.
Nước uống cũng cũng là vấn đề quan trong cho khách lãng du xuyên lục điạ.
Ở Mỹ, nước máy hầu như rất an toàn cho moị dịch vụ cần đến nó. Nhưng ở nhiều quốc gia Á châu, nước không được an toàn để uống hay để đánh răng.
Cho nên, để tránh trở ngại du lịch, ta nên uống nước đun sôi, nước đóng chai có hơi, nước trái cây nguyên chất, tránh uống nước máy, nước đá cục.
Cũng có thể mua ở tiệm thuốc tây, tiệm bán đồ thể thao, cắm trại, ít viên Halazone, Potable Aqua để làm tinh khiết nước.
Đi tới các quốc gia có y khoa phòng ngừa cao thì ta cũng không ngại mấy. Nhưng tới vùng đang được phát triển thì nên e dè các bệnh dễ lây lan.
Nhiều quốc gia nhiệt đới ở Đông Nam Á Châu, bệnh sốt rét ngã nước do muỗi
Anophele truyền vi khuẩn, vẫn còn hoành hành. Do đó ta cần phòng ngừa, nằm mùng tránh muỗi cắn, mặc quần áo che toàn thân, bôi thuốc đuổi muỗi. Yêu cầu bác sĩ cho thuốc viên (Mefloquine), uống phòng ngừa trước khi đi, trong thời gian ở đó và sau khi về.
Muỗi cũng gây ra vài bệnh như Yellow Fever, Japanese B Encephalitis, nhưng có thể chích ngừa được trước khi đi du lịch.
Bệnh do thực phẩm, nước uống nhiễm độc gây ra có thể là viêm gan loại A và B. Các bệnh này đều chích ngừa được.
Riêng bệnh tiêu chẩy, tháo dạ thì thường hay xẩy ra và gây nhiều khó chịu cho người mắc bệnh. Chả thế mà trong y học Mỹ, họ đã có danh từ riêng cho bệnh này là Traveller's Diarrhea. Và có người đã ví : đi du lịch để mở rộng kiến thức và để làm lỏng đại tiện.
Thủ phạm gây bệnh gồm nhiều vi khuẩn khác nhau, nhưng thông thường nhất là chú trùng E. Coli, lẩn quẩn trong rau, hải sản nhiễm độc qua phân tươi.
Để tránh tiêu chẩy, do thực phẩm nước uống nhiễm trùng gây ra, ta lại nhớ lời khuyên của BS Marcolongo là, nếu chẳng đun sôi, chẳng nấu chín , chẳng tự bóc vỏ, thì đừng tiêu thụ.
Rồi phòng ngừa, điều trị. Làm hai viên Pepto- Bismol bốn lần trong ngày khi ăn và khi đi ngủ, uống một viên trụ sinh Bactrim, Cipro một lần trong ngày, giúp ngừa được phần nào.
Khi bị tiêu chẩy, điều cần làm là uống thật nhiều nước tinh khiết có pha khoáng chất để bù chỗ nước mất đi, uống ít viên ImodiumA-D để giảm nhịp co bóp của ruột già. Trầm trọng thì gặp bác sĩ thử nghiệm coi bệnh do sinh vật nào gây ra để được điều trị bằng thuốc kháng sinh thích hợp.
Có bệnh kinh niên đang điều trị thì mang thuốc men đầy đủ. Mang theo ít thuốc chống dị ứng, thuốc cảm.
Xin bác sĩ cho thuốc nhiều hơn số ngày định đi, phòng trường hợp vui ở lại lâu hơn, hoặc có trở ngại, trì hoãn phương tiện giao thông.
Mang theo vài món cấp cứu như băng keo, bông gòn, cái kéo nhỏ, ống cặp sốt, thuốc mỡ trụ sinh ngoài da, lọ thuốc đau mắt, ít viên thuốc đau nhức, sổ mủi, dị ứng (Tylenol, Aspirin, Sudafed, Benadryl, thuốc ho Robitussin ), thuốc trị tiêu chẩy( Immodium, Lomotil ), vài chục viên thuốc kháng sinh đa dụng như Ampicillin, Bactrim.
Nhớ giữ thuốc trong chai có nhãn hiệu nguyên thủy, toa thuốc với cách dùng, nhất là dược phẩm có chất gây mê narcotic, kẻo quan thuế một vài nơi tịch thu.
Khi dùng Insulin cho bệnh tiểu đường, cần được bác sĩ chỉ cách điều chỉnh liều lượng theo múi giờ mới.
Mang theo giấy tờ liên hệ tới bệnh tình, như bệnh gì ( tên bệnh bằng tiếng Anh ), đã đau bao lâu, điều trị bằng thuốc gì, dị ứng với thuốc hay thực phẩm gì, các giải phẫu trong quá khứ.
Trên đây là những sửa soạn cho chuyến đi xa. Còn nếu chỉ đi gần, cắm trại cuối tuần thì điều cần làm là tránh thực phẩm nấu sẵn mang theo khỏi hư hao, nhiễm độc.
Thức ăn mà không được giữ cẩn thận là dễ hư, gây rủi ro đau yếu.
Sau đây là vài điều có thể áp dụng để tránh các rủi ro này:
a-Dùng một thùng ướp lạnh (cooler) để chứa thực phẩm. Xếp thực phẩm ở dưới, đặt túi nước đá lên trên.
b-Gói thực phẩm riêng rẽ và kín nhất là thịt cá chưa nấu để tránh nước chẩy ra và lẫn vào món ăn khác;
c-Đừng để thùng ướp lạnh trong thùng xe vì hơi nóng làm nước đá mau tan;
d-Tới nơi cắm trại, để thùng thức ăn nơi có bóng cây mát;
e-Đậy kín thực phẩm, bát đĩa cho tới khi ăn để tránh ruồi bọ bám vào;
g- Rửa tay trước khi khi ăn và phân chia thực phẩm;
h-Loại bỏ thực phẩm đã để ra ngoài không khí quá hai giờ.
Kết luận.
Kết quả một nghiên cứu đăng trong tạp chí Psychosomatic Medicine tháng 9-10 năm 2000 cho hay: Các kỳ đi nghỉ vacations không những mang lại niềm vui cho gia đình mà còn tăng cường sức khỏe và tuổi thọ của con người. Quan sát 12,000 người đàn ông tham dự cuộc tìm hiểu về hậu quả của nghỉ hẻ trên bệnh động mạch tim cho hay nhóm đi nghỉ mỗi năm bốn năm lần ít nguy cơ bị bệnh này và tỷ lệ tử vong cũng giảm tới 40%.
Bác sĩ Joseph Mercola, một chuyên viên y tế uy tín tại Mỹ kết luận rằngsự cân bằng của đời sống là chìa khóa của sức khỏe tốt. Cho nên cần có sự nghỉ ngơi xen kẽ vào thời gian làm việc. Nghỉ hè du lịch là nhắm vào mục đích đó.
Và, cũng như Mme De Stael có nói " The more I see the other countries, the more I love my own". Vâng, quê hương vẫn đẹp hơn cả, nhất là một quê hương tự do, dân chủ, phú cường.
Bác sĩ Nguyễn Ý-ĐỨC
Texas July 4-2004