Sự thật mới v? Vạn Lý Trư?ng Thành
Từ lâu Vạn Lý Trư?ng Thành được xem là một công trình kiến trúc độc đáo không chỉ của Trung Quốc (TQ) mà còn của cả nhân loại. Và hầu như m?i ngư?i đ?u tin rằng đây là công trình phát xuất từ ý muốn của một ngư?i duy nhất là Tần Thủy Hoàng nhằm ngăn chặn rợ Hung Nô từ phương Bắc.
Tuy nhiên, mới đây, một viện sĩ thông tấn Mỹ đã căn cứ vào những sử liệu hiện có để khẳng định rằng đấy chỉ là một huy?n thoại.
Năm 1969, khi đặt những bước đầu tiên lên Mặt trăng và nhìn v? hành tinh xanh thì con ngư?i mới rõ rằng h? chỉ nhìn thấy một công trình nhân tạo duy nhất, đó là Vạn Lý Trư?ng Thành, như một con rắn uốn khúc qua hàng ngàn cây số hướng v? phía Tây TQ. Bức tư?ng thành đầy huy?n thoại này một lần nữa kích thích lòng hiếu kỳ của hàng triệu du khách và hàng trăm nhà nghiên cứu, trong đó có Arthur Waldron, viện sĩ thông tấn của trung tâm nghiên cứu v? ?ông ? thuộc Trư?ng ?H Harvard, Mỹ.
Waldron đã tiến hành một cuộc nghiên cứu sâu rộng v? cả hai mặt lịch sử và khảo cổ h?c để cuối cùng xác định rằng ý niệm v? một bức tư?ng thành duy nhất tồn tại suốt hàng chục thế kỷ qua chỉ là một huy?n thoại.
Trong tác phẩm The Great Wall of China: From History to Myth (Vạn Lý Trư?ng Thành Trung Quốc: Từ lịch sử đến huy?n thoại), Waldron đưa ra nhi?u bằng chứng và luận cứ để chứng minh đi?u mà ông đã khẳng định. Theo ông, các thành lũy của TQ được xây dựng rải rác ở nhi?u nơi và trong nhi?u th?i điểm khác nhau, kể từ năm 700 trước công nguyên đến nay, nên sự hiện hữu của một bức tư?ng thành với tính cách một kiến trúc duy nhất là không phù hợp với thực tế lịch sử.
Ông nhấn mạnh trước tiên đến sự kiện trong th?i nhà Hán và suốt giai đoạn giữa của lịch sử TQ, không h? thấy có tài liệu nào nhắc nhở đến Vạn Lý Trư?ng Thành. Khi quân Mông Cổ xâm lăng đất nước này vào thế kỷ 13, không có bức trư?ng thành nào làm chậm bước tiến của h?.
Các nhà văn TQ vào th?i kỳ này thư?ng dùng một loạt những từ ngữ khác nhau khi đ? cập đến những bức thành và không có một cái tên duy nhất nào gợi lên ý niệm v? một kiến trúc cổ được nhi?u ngư?i biết đến. Nói cách khác, cách nay hàng trăm năm chưa h? có một từ hay một câu nào trong từ ngữ TQ tương ứng với từ Great Wall mà ngư?i phương Tây đã sử dụng gần đây.
Vào th?i nhà Minh (1368-1644), trong những tài liệu ghi chép các cuộc thảo luận v? chính sách phòng thủ biên giới, không thấy có chỗ nào đ? cập tới Vạn Lý Trư?ng Thành. Từ những chứng cứ trên và căn cứ vào các tài liệu sau này, Waldron khẳng định rằng phần lớn cái mà ngày nay ta g?i là Vạn Lý Trư?ng Thành được xây dựng vào nửa sau thế kỷ 16, tức cuối th?i nhà Minh.
Th?i đó, TQ có nhi?u kế sách để đối phó với sự đe d?a của các dân tộc du mục phương Bắc: thương mại và ngoại giao; chinh phục g?n; và cô lập. Chính từ sự lựa ch?n đối sách thứ ba mà các hoàng đế nhà Minh đã cố cách ly "những đám rợ phương Bắc" bằng việc xây dựng trư?ng thành. Và chỉ đến cuối thế kỷ 16, ranh giới của những khu vực mà bức trư?ng thành đi qua mới có được hình ảnh như chúng ta thấy ngày nay.
Hồi thế kỷ 18, ngư?i ta phổ biến tại châu Âu những bản báo cáo chi tiết v? việc làm thế nào mà Tần Thủy Hoàng có thể xây dựng trư?ng thành, mặc dù không có một nguồn tư liệu xác thực nào cung cấp những chi tiết như thế. Sang thế kỷ 19, các nhà thám hiểm và các nhà bách khoa châu Âu đã nghĩ ra câu chuyện dân gian v? bức trư?ng thành của nhà Tần.
Waldron khẳng định hiện nay những đư?ng vòng của trư?ng thành trên các tấm bản đồ in tại Bắc Kinh đã không căn cứ vào những cuộc khảo sát hiện tại mà lại dựa vào những cuộc khảo sát của các giáo sĩ dòng Tên (Jésuite) vào th?i nhà Thanh (1644-1912). Ngay cả ngư?i TQ cũng không tin vào một xu hướng thích tạo chuyện giật gân như thế.
Hồi cuối năm 1920, nhà thám hiểm Frederick Clapp từng được cư dân địa phương nhắc nhở rằng một phần tư?ng thành mà ông tìm ra không phải là Vạn Lý Trư?ng Thành của nhà Tần mà là một kiến trúc mới xây dựng sau này của nhà Minh. Vậy mà huy?n thoại vẫn tiếp tục còn có đất sống và duy trì được tính hấp dẫn của nó.
Ngày nay, những nỗ lực duy trì huy?n thoại Vạn Lý Trư?ng Thành vẫn được tiếp tục. Một quyển bách khoa toàn thư v? kỳ quan này vừa được xuất bản và một quy tắc h?c thuật v? "nghiên cứu Vạn Lý Trư?ng Thành" đã được xác lập.
Tuy nhiên, kể từ khi tác phẩm của Waldron ra đ?i, bên ngoài TQ, các cuộc nghiên cứu nhằm xác định thực chất và huy?n thoại Vạn Lý Trư?ng Thành vẫn được đẩy mạnh và ngày càng đi xa hơn.
Waldron cho rằng những cuộc nghiên cứu được đưa ra trong một hội nghị quốc tế tổ chức tại Bắc Kinh giả định rằng những thành lũy th?i Chiến quốc được nối lại với nhau để trở nên một trư?ng thành rộng lớn vào th?i Tần là đi?u “đáng ng? v? phương diện khảo cổ h?c". Quan điểm của ông khá rõ ràng: “Vạn Lý Trư?ng Thành được xây dựng phần lớn và hoàn chỉnh vào th?i Minh, còn các th?i Chiến quốc, Tần, Hán... chỉ mới phục hồi, liên kết một số thành cũ nằm rải rác mà thôi".
Theo KHPT