Tục nhuộm răng của ngư?i Việt có từ hàng nghìn năm trước, một phụ nữ đẹp trong quan niệm của ngư?i Việt xưa là phải có "răng láng hạt huy?n". Việc nhuộm răng rất phức tạp và có những thứ thuốc gia truy?n được giữ bí mật. Hình ảnh quả dưa hấu bổ đôi đã thành biểu tượng của ngư?i đẹp má đ? hồng, răng đen tuy?n. Nó đã đi vào câu ca dao quen thuộc:

Lấy chồng cho đáng tấm chồng,
Bõ công trang điểm má hồng răng đen.

Hay:

Một thương tóc b? đuôi gà,
Hai thương ăn nói mặn mà có duyên,
Ba thương má lúm đồng ti?n,
Bốn thương răng láng hạt huy?n kém thua.

Cái "cô hàng xóm răng đen cư?i như mùa thu t?a nắng" trong thơ Hoàng Cầm là nét đẹp của ngư?i con gái Kinh Bắc, cũng là nét đẹp của ngư?i Việt xưa. Ca dao có câu:

Răng đen ai nhuộm cho mình
Cho duyên mình đẹp, cho tình anh say.

Thư?ng thì trai gái khoảng 10 tuổi khi đã thay răng sữa là có thể nhuộm răng. Việc nhuộm răng phải tuân theo từng bước sao cho răng đạt mầu đen bóng. ?ầu tiên vắt nước chanh vào cánh kiến đã được tán nh?, rồi ngâm kín trong vòng bảy ngày. Khi cánh kiến đã tan, lấy chất b?n bệt ấy bôi lên hai mảnh lá dừa hoặc lá cau rồi ấp vào răng. ?ộng tác này phải làm buổi tối, trước khi đi ngủ, sau khi đã xỉa răng, c? răng sạch sẽ. Trong khoảng dăm hôm, khi ăn phải tránh nhai để mầu nhuộm kh?i phai. Khi thấy răng có mầu đ? già, mầu cánh kiến thì bôi thuốc đen. Thuốc răng đen được pha trộn bởi phèn đen và cánh kiến, bôi một, hai miếng là đen kịt. Sau cùng lấy s? dừa đốt cho chảy nhựa rồi phết nhựa vào răng. ?ộng tác cuối cùng này g?i là giết răng, làm cho mầu đen đã nhuộm khó phai. Th?i gian qua đi, ăn uống nóng lạnh, chua cay làm mầu đen của răng nhạt dần. Với đàn ông chỉ phải nhuộm một, hai lần. Còn phụ nữ mỗi năm lại nhuộm một lần. Nhuộm tới lúc 30 tuổi mới thôi.

Năm quan mua lấy miệng cư?i
Mư?i quan chẳng tiếc tiếc ngư?i răng đen.

Răng đen đi li?n với má lúm đồng ti?n, tóc b? đuôi gà, áo dài tứ thân, khăn m? quạ. Răng đen cũng đi li?n với miếng trầu. ?n trầu càng làm cho răng đen thêm óng. Miếng cau khô xé nh?, c? răng thêm sạch, mầu đen thêm b?n.

?ể có một hàm răng đen bóng phải trải qua một quá trình phức tạp. Ngư?i bình dân thư?ng nhuộm theo phương pháp đơn giản, rẻ ti?n. Nhưng giới quý tộc quan lại thì nhuộm theo những phương pháp thuốc gia truy?n có khi được giữ bí mật. Vì vậy ở Huế, nơi tập trung vua và các ông hoàng bà chúa cùng các quan lại, còn lưu giữ được nhi?u công thức chế thuốc nhuộm răng, cũng như các thứ thuốc để duy trì mầu đen bóng của răng.

Ở nông thôn xưa, thư?ng có ngư?i làm ngh? nhuộm răng đi từ làng này sang làng khác, g?i là "thầy nhuộm răng". Ở Huế lại có các "bà thầy" để nhuộm răng cho các bà mệnh phụ. Ngư?i đó mang theo các thứ thuốc, còn đồ ngh? thì rất đơn giản có thể tìm tại chỗ, đó là tre để chẻ tăm và lá cây để phết thuốc lên. Huế nổi tiếng vì có những phương thuốc gia truy?n, nên thuốc ở đây được bán ra khắp mi?n Bắc.

Theo truy?n thuyết, tục nhuộm răng đen ở ngư?i Việt có từ th?i cổ đại xa xôi, đi cùng với tục xăm mình và ăn trầu. Trải qua một nghìn năm đô hộ của Trung Hoa, mặc dầu kẻ thống trị bắt ngư?i Việt ăn mặc theo phong tục phương Bắc, ngư?i Việt vẫn không chịu từ b? những tập tục xưa, coi việc nhuộm răng đen là yếu tố văn hóa để phân biệt với các tộc ngư?i khác.

?ến cuối thế kỷ trước, khi tiếp xúc với ngư?i Pháp, mặc dầu bị đô hộ, nhưng ngư?i Việt Nam vẫn không từ b? ni?m tự hào v? hàm răng đen của mình. Tuy nhiên, sang đến thế kỷ 20, nhất là từ sau chiến tranh thế giới thứ nhất, Việt Nam đã bước vào một th?i kỳ biến đổi xã hội sâu sắc. Vào đầu những năm của thế kỷ này, nhi?u phụ nữ đã cạo hàm răng đen được nhuộm từ năm lên 15, để trở thành ngư?i phụ nữ mới, tham gia vào cuộc cải cách xã hội, với các phong trào đòi nữ quy?n, giải phóng đất nước. Hàm răng đen đã bị đẩy lùi vào dĩ vãng, nhưng ở nông thôn có nơi nó vẫn được duy trì.

Tạo hóa làm nên cái đẹp cho muôn loài. Nhưng chính con ngư?i mới đặt ra những quan niệm, những chuẩn mực v? cái đẹp. Chỉ có sự tiến triển của xã hội, của n?n văn minh sẽ từ từ làm biến đổi tất cả. Cái tốt, cái đẹp sẽ thắng thế, dẫu chỉ là chuyện cái răng, cái tóc của con ngư?i.