Một chút tâm tình Mùa Chay

Đã có lần cũng trên diễn đàn này tôi viết rằng giáo dân chúng ta được nghe nhiều bài giảng hay vào Mùa Chay. Hôm nay, tôi chợt nhớ đến bài giảng hay về Xét mình và Sám hối của linh mục Chân Tín trong Mùa Chay tại một buổi lễ Chúa Nhật ở nhà thờ Dòng Chúa Cứu Thế đường Kỳ Đồng cách đây đã hai mươi năm có lẻ.

Tôi không nhớ rõ chi tiết nhưng ngài giảng hay quá, tôi ‘mê mẩn’ nghe, để rồi đến một đoạn, tôi cảm thấy lạnh gáy vì mới được tha ra từ trại cải tạo, những kỷ niệm xót xa vẫn còn quá mới, khi nghe ngài dằn giọng: “Nhà Nước cũng phải sám hối”. Tôi giật mình và nghĩ ngay ‘Cha Chân Tín muốn đi ở tù’. Tôi đem chuyện nói với một người bạn biết nhiều về Lm Chân Tín hơn và được anh cho biết rằng có lần Công an tới làm khó dễ ngài, ngài đã đưa hai tay cho Công an và nói rằng: “Các anh cứ bắt tôi đi. Ngày xưa có bất công tôi chống, và ngày nay có bất công tôi cũng chống”. Thế nhưng ‘ngày xưa’ khác và ‘ngày nay’ khác. Hậu quả của sự chống cái bất công ‘ngày nay’ của ngài là ngài đã gặp muôn vàn khó khăn.

Cho tới ngày nay, tôi nghĩ rằng Nhà Nước Việt Nam có xét mình, có sám hối, nói theo ngôn từ nhẹ hơn thì NNVN có xét lại những lỗi lầm và có sửa đổi, nhưng chưa đủ, chưa đều khắp. Nhưng đó không phải là mục đích của bài viết này vì, thứ nhất, đã có nhiều bài viết về đề tài này và, thứ hai, nếu muốn viết nữa thì cũng còn dài lắm.

Hôm nay, tôi xin được góp vài ý nhỏ về việc giáo dân xét mình và sám hối trong Mùa Chay mặc dầu tôi nghĩ rằng chẳng phải đợi đến Mùa Chay chúng ta mới xét mình và sám hối. Tôi tin chúng ta đều đồng ý với nhau rằng không ai trong chúng ta mà không mắc sai lầm, không có tội, dù lớn hay nhỏ. Thế nhưng có mắc sai lầm, có tội, mà nhận ra sai lầm, mà nhìn ra tội lỗi, và có sám hối, có sửa đổi, thì Chúa sẽ tha thứ và loài người có thể thông cảm.

Vấn đề chỉ trở nên phức tạp hơn khi người mắc sai lầm không nhận ra sai lầm, có nghĩa là không xét mình đúng mức, và do đó vẫn cho rằng việc làm của mình là đúng, là có thể mang lại lợi ích về mặt nào đó, cho ai đó. Trầm trọng hơn, khi những sai lầm có thể biến thành tội lỗi nếu tạo ra những hệ quả tiêu cực cho tha nhân, cho cộng đồng xã hội, và cho chính bản thân mình.

Vậy những sai lầm, những tội lỗi xuất phát từ đâu? Từ trong bài ‘On Being Sinfully Ignorant’ của Lm James V. Schall, S.J., giáo sư môn Political Science tại Đại học Georgetown, đăng trên trang web Crisis, mà tôi đã chuyển ngữ thành ‘Vì dốt nát mà phạm tội’, chúng ta có thể rút ra những điều thật hữu ích sau đây:

Trước hết, đã có sự không đồng ý giữa hai triết gia nổi tiếng. Trong khi triết gia Socrates cho rằng tội lỗi chỉ là vấn đề dốt nát. Nếu chúng ta hiểu biết nhiều hơn, chúng ta sẽ chẳng bao giờ phạm tội, thì triết gia Aristotle lại cho rằng càng học cao thì những chất liệu tạo ra tội lỗi càng tinh vi hơn, càng phức tạp hơn. Một thành phần của tri thức là một yếu tố đuợc coi như nghệ thuật khéo léo của sự ác. Lại nữa, khi chúng ta muốn làm một việc gì, chúng ta luôn có thể tạo ra lý do để giải thích cho việc làm đó, để chúng ta an tâm rằng việc làm đó là có thể chấp nhận được.

Thật là không may, nếu việc làm của chúng ta là không đúng mà chúng ta tưởng là đúng, là hợp lòng người, là có thể đem lại một cái gì tốt đẹp hơn.

Từ nhận xét trên, chúng ta có thể thấy rằng sai lầm, hay tội lỗi, do dốt nát không trầm trọng lắm, và có vẻ như dễ giải quyết vì chỉ cần đến sự giáo dục tốt. Thế nhưng khi đã có sự giáo dục tốt, đã có tri thức tốt, mà lại dùng sự giáo dục đó, tri thức đó như một nghệ thuật của sai lầm, của sự ác, thì thật là một thảm họa, ít là tiềm tàng, cho tha nhân, và có khi cho chính mình.

Vậy đã là người Công giáo, là con cái Chúa, thì nếu không phải là mỗi ngày, ít ra cũng một lần một năm trong Mùa Chay này, chúng ta phải cầu nguyện xin ơn soi sáng của Chúa Thánh Thần để chúng ta thôi căn cứ vào cái vốn học thức trần thế của mình, cái sức hiểu trần thế của mình, cũng như nhận xét chủ quan của mình mà tiếp tục làm điều sai mà vẫn tưởng là đúng, để rồi việc làm sai của mình gây ra những hệ lụy phức tạp hơn cho đại gia đình con cái Chúa.

Phải chăng đó là thành thật Xét Mình và Sám Hối?
Trần Bảo Kỳ